ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

ΒΔ1. ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ τ (ΤΑU) ΣΤΟ ΕΝΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΝΟΣΟΥ ALZΗEIMER ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΓΗΡΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΧΟΛΙΝΕΣΤΕΡΑΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
Ε. Καπάκη¹, Γ.Π. Παρασκευάς¹, Μ. Μιχαλοπούλου¹, Ο. Πετροπούλου¹, Μ. Τσολάκη2
¹Νευρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Αιγινήτειο Νοσοκομείο
²Γ' Νευρολογική Κλινική Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Νοσοκομείο Γ. Παπανικολάου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η πρωτεΐνη τ αποτελεί το βασικό συστατικό των νευροϊνιδιακών βλαβών, που είναι ένα από τα κύρια παθολογοανατομικά χαρακτηριστικά της νόσου Alzheimer (ΝΑ) και βρίσκεται αυξημένη στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) των πασχόντων. ΣΚΟΠΟΣ της παρούσης μελέτης ήταν η διερεύνηση της διαγνωστικής αξίας της πρωτείνης τ, για τον διαχωρισμό της ΝΑ από το φυσιολογικό γήρας στον Ελληνικό πληθυσμό. ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: Με μέθοδο ELISA (Innotest htau antigen, Innogenetics, Belgium) και με χρήση σιγμοειδούς καμπύλης, προσδιορίσαμε τα επίπεδα της τ στο ΕΝΥ 39 ασθενών με ΝΑ και 39 φυσιολογικών ηλικιωμένων ατόμων. Σε μια δεύτερη ομάδα 36 ασθενών υπό αντιχολινεστερασική αγωγή προσδιορίστηκαν τα επίπεδα της τ πριν και μετά την έναρξη της θεραπείας. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Στη ΝΑ παρατηρήθηκε στατιστικώς σημαντική αύξηση της πρωτεΐνης τ (διάμεσος [τεταρτημόρια]: 486 [366-845] pg/ml για την ΝΑ και 140 [110-220] για το φυσιολογικό γήρας, Ρ<0,0001). Η βέλτιστη διαχωριστική τιμή της τ υπολογίστηκε στα 295 pg/ml και χαρακτηριζόταν από ευαισθησία 90% και ειδικότητα 92%, για το διαχωρισμό μεταξύ των δύο ομάδων. Τα επίπεδα της τ ήταν ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία, την ηλικία έναρξης και τη διάρκεια της ΝΑ και δεν επηρεάστηκαν από την αντιχολινεστερασική αγωγή. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Ο προσδιορισμός της πρωτεΐνης τ στο ΕΝΥ μπορεί να βοηθήσει διαγνωστικά στον διαχωρισμό μεταξύ ΝΑ και φυσιολογικού γήρατος, ιδίως δε κατά τα πρώιμα στάδια της νόσου, καθώς είναι εξ ίσου αυξημένη σ' αυτά. Φαίνεται ότι τα επίπεδά της παραμένουν σχετικά σταθερά κατά τη διάρκεια της ΝΑ, ανεξάρτητα από την λήψη ή όχι αντιχολινεστερασικής αγωγής.

ΒΔ2. Επίπεδα μονοξιδίου του Αζώτου (ΝΟ) στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) σε ασθενείς με νόσο Alzheimer. Συσχέτιση με το στάδιο της νόσου
Τσολάκη Μ, Καπινά Β, Θωμαΐδου Ε, Γρηγοριάδης Ν, Κόκκας Β, Κάζης Α
Γ' Νευρολογική Κλινική Α.Π.Θ. Γ.Π.Ν. "Γ' Παπανικολάου"

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ομοφωνία για το αν η δράση τον μονοξιδίου τον αζώτου (ΝΟ) στη νόσο τον Alzheimer είναι προστατευτική ή βλαπτική. Υπάρχουν μελέτες που δε διαπιστώνουν καμία συσχέτιση τον ΝΟ στο ΕΝΥ με τη νόσο Alzheimer και άλλες που υποστηρίζουν ότι το ΝΟ δρα προστατευτικά.

Σκοπός της δικής μας μελέτης είναι η συσχέτιση των επιπέδων του ΝΟ στο ΕΝΥ με τη νόσο Alzheimer, αναζητώντας τον προστατευτικό ή βλαπτικό του ρόλο.

Μέθοδος: Μελετήθηκαν 36 ασθενείς ηλικίας από 55 μέχρι 79 ετών (Μ.Ο=71) , από τους οποίους 30 έπασχαν από ΝΑ, και 6 από άλλες εκφυλιστικού τύπου διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Αποτελέσματα: Οι 10 από τους 36 ασθενείς με μέσο όρο MMSE=14, είχαν αυξημένα επίπεδα ΝΟ στο ΕΝΥ με τιμές που κυμαίνονται από 6,24 ως 28,83. Οι 7 από αυτούς έπασχαν από ΝΑ, δύο από πρωτοπαθή προϊούσα αφασία (Primary progressive aphasia) και ένας από ελαφρά διαταραχή των νοητικών λειτουργιών (Mild Cognitive Impairement). Ο μέσος όρος του MMSE στους υπόλοιπους 26 ασθενείς ήταν 13,8.

Συμπερασματικά, τα επίπεδα τον μονοξιδίου στο ΕΝΥ είναι ανεξάρτητα του σταδίου της Νόσου Alzheimer.

ΒΔ3. ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΜΟΚΥΣΤΕΙΝΗΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ ALZHEIMER
Τσολάκη Μ., Καλδιριμτζή Μ., Στραβοδήμου Α., Στόλιου Π., Φραγκιά Θ., Γεωργούλης Ι.
Γ' Νευρολογική Κλινική Α.Π.Θ. Αιματολογική Κλινική Γ.Π.Ν. "Γ' Παπανικολάου»

Είναι γνωστό ότι η υπερομοκυστεϊναιμία προκαλεί αθηροσκληρωτικές βλάβες στις αρτηρίες και αποτελεί παράγοντα κινδύνου για Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Για την αντιμετώπισή της χορηγείται φολικό, βιταμίνη β6 και β12.

Σκοπός της εργασίας ήταν η μελέτη των επιπέδων ομοκυστεϊνης σε ασθενείς με άνοια τύπου Alzheimer και η αξιολόγησή των ανάλογα με το φύλο και την ηλικία. Εξετάστηκαν ως προς τα επίπεδα ομοκυστεϊνης 170 ανοϊκοί ασθενείς, οι οποίοι χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, με κριτήριο την ηλικία. Ως όριο τέθηκε η ηλικία των 60 ετών.

Στην ομάδα των ασθενών ηλικίας κάτω των 60 ετών, το 14,28% βρέθηκε να έχει επίπεδα κατώτερα του φυσιολογικού (<5 μmοl/l). Το υπόλοιπο του συνόλου ήταν μέσα στα φυσιολογικά για την ηλικία όρια (5-15 μmοl/l).

Στην ομάδα των ασθενών ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών, το 3,2% είχε επίπεδα ομοκυστεϊνης μικρότερα του φυσιολογικού, ενώ το 15,33% είχε μεγαλύτερα του φυσιολογικού. Από τους ασθενείς με ηλικία πάνω των 60 ετών προκύπτει ότι το 17% των γυναικών έχει τιμή ομοκυστεϊνης <5 και οι υπόλοιπες είναι εντός φυσιολογικών ορίων. Όσο αφορά τους άνδρες το 1,56% έχει τιμή <5 και το 20,31% έχει τιμή >20. Τα φυσιολογικά όρια για ηλικίες μεγαλύτερης των 60 ετών είναι 5-20 μmοl/l. Επομένως η υπερομοκυστεϊναιμία παρατηρείται πάνω από την ηλικία των 60 ετών και παρατηρείται κυρίως στους άνδρες με Νόσο Alzheimer.

ΒΔ4. Επιπολασμός των αλληλόμορφων γονιδίων της απολιποπρωτεΐνης Ε σε Έλληνες ασθενείς με νόσο Alzheimer
Τσολάκη Μ., Παπασωτηρόπουλος Α., Ιακωβίδου Β., Βασιλειάδης Γ., Κάζης Α.
Γ' Νευρολογική Κλινική, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Οι γενετικοί παράγοντες που προδιαθέτουν τα άτομα μεγάλης ηλικίας να εμφανίσουν άνοια δεν έχουν προσδιοριστεί πλήρως. Ωστόσο το ε4 αλλήλιο του γονιδίου της απολιποπρωτεΐνης Ε (χρωμόσωμα 19) έχει αναγνωριστεί σε πολλές μελέτες ως παράγοντας κινδύνου για νόσο Alzheimer (ΝΑ). Σκοπός της μελέτης είναι η μέτρηση της συχνότητα του γονιδίου της απολιποπρωτεΐνης Ε(ΑροΕ) σε έλληνες ασθενείς. Για το λόγο αυτό έγινε DΝΑ-γονιδιακή ανάλυση με απομόνωση γενετικού υλικού από 242 δείγματα που είχαν ληφθεί από τέσσερις ομάδες ατόμων: 114 ασθενείς με ΝΑ, 11 ηλικιωμένους ασθενείς με άλλες άνοιες, 82 συγγενείς πρώτου βαθμού ασθενών με ΝΑ και 35 ηλικιωμένους χωρίς γνωστικές διαταραχές που χρησιμοποιήθηκαν ως ομάδα ελέγχου. Ο προσδιορισμός των γονότυπων έγινε χρησιμοποιώντας δύο μεθόδους: LightCycler και MassSpec. Το ποσοστό συμφωνίας των δύο μεθόδων στο εργαστήριο που μελετήθηκαν τα δείγματα ήταν 99%. Για τον γονότυπο της ΑΡΟΕ οι αναμενόμενοι γονότυποι είναι ε2/2, ε2/3, ε3/3, ε3/4, ε2/4, ε4/4. Ο γονότυπος ε4/4 παρατηρήθηκε σε ποσοστό 11,01%, 9,09% και 2,86% στους ασθενείς με ΝΑ, στους ασθενείς με άλλες άνοιες και στην ομάδα ελέγχου αντίστοιχα. Σε κανένα από τους συγγενείς πρώτου βαθμού ασθενών με ΝΑ δεν βρέθηκε ο γονότυπος ε4/4 ενώ στο 28% βρέθηκε ο γονότυπος ε3/4. Η μελέτη ευελπιστούμε να συμβάλει στην εξερεύνηση τον ρόλον τον γονιδίου στην σποραδική μορφή της νόσου Alzheimer και στη μελέτη τον γενετικού προφίλ των ελλήνων ασθενών σε σύγκριση με διεθνή δεδομένα.

ΒΔ5. Νευροαπεικόνιση και Νευροψυχολογικός έλεγχος στην πρώιμη διάγνωση της ΝΑ και των συναφών διαταραχών
Σωκράτης Γ. Παπαγεωργίου

Η πρόσφατη πρόοδος στη φαρμακευτική αντιμετώπιση της ΝΑ αλλά και των συναφών με αυτήν διαταραχών που προκαλούν άνοια, είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση του ενδιαφέροντος για την όσο το δυνατόν πιο ακριβή αλλά και πρώιμη διάγνωσή τους.

Η διάγνωση των αυτών των νοσημάτων έχει ικανοποιητική ακρίβεια (έως το 80% για τη ΝΑ) στις περιπτώσεις που η νόσος έχει ήδη οδηγήσει σε άνοια. Όμως, η διάγνωσή τους σε πρώιμο στάδιο, πριν να εμφανιστεί η άνοια (προ-ανοϊκδ στάδιο) είναι ιδιαίτερα δυσχερής και αποτελεί το αντικείμενο έντονης έρευνας. Πρόσφατα έχει φανεί ότι η μελέτη των ασθενών με ειδικές νευροψυχολογικές δοκιμασίες καθώς και με τις τεχνικές της μορφολογικής (MRΙ) και της λειτουργικής απεικόνισης του εγκεφάλου (SPECT, ΡΕΤ), μπορεί να προσφέρει σημαντικά στην πρώιμη διάγνωση των νοσημάτων αυτών.

Η νευροψυχολογική εκτίμηση επιτρέπει κατ' αρχήν να καθορισθεί με αντικειμενικό τρόπο ποια από τα άτομα που παραπονούνται για προβλήματα μνήμης (έως και το 30% των ατόμων της τρίτης ηλικίας) παρουσιάζουν πράγματι μειωμένη μνήμη για την ηλικία τους.

Επιπλέον, χαμηλές επιδόσεις σε δοκιμασίες εκμάθησης και ανάκλησης λεκτικού υλικού, ταχύτητας επεξεργασίας της πληροφορίας καθώς και της εκλεκτικής προσοχής, έχει φανεί ότι έχουν προβλεπτική αξία για την μετέπειτα ανάπτυξη άνοιας λόγω της ΝΑ. Επίσης, ο λεπτομερής καθορισμός ενός ιδιαίτερου τύπου νοητικής διαταραχής, με τη χρήση των νευροψυχολογικών δοκιμασιών, μπορεί να βοηθήσει στη διαφορική διάγνωση των νοσημάτων αυτών από τα πρώιμα στάδια (π.χ. εκλεκτική προσβολή των εκτελεστικών λειτουργιών στα πρώιμα στάδια της μετωπο-κροταφικής άνοιας).

Η μορφολογική απεικόνιση του εγκεφάλου με την Μαγνητική Τομογραφία (MRI) μπορεί να αναδείξει την ύπαρξη ατροφίας του Ιπποκάμπου, σε ασθενείς που βρίσκονται ακόμη σε προ-ανοϊκό στάδιο της ΝΑ. Επίσης επιτρέπει την διαπίστωση εκκλεκτικής ατροφίας των μετωπιαίων ή/και των κροταφικών λοβών στα πρωιμότερα στάδια της Μετωποκροταφικής Άνοιας (ΜΚΑ) καθώς και την εντόπιση βλαβών στη λευκή ουσία σε ασθενείς με μικροαγγειακή παθολογία που βρίσκονται σε προ-ανοϊκό στάδιο της Αγγειακής Άνοιας (ΑΑ).

Τέλος, η λειτουργική απεικόνιση του εγκεφάλου με τη χρήση των μεθόδων SPECT και ΡΕΤ, δίνει τη δυνατότητα να διαπιστωθούν πολύ πρώιμα, εντοπισμένες διαταραχές της αιματικής ροής και του εγκεφαλικού μεταβολισμού, αντίστοιχα, σε ειδικές περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την υποκείμενη παθολογία των νοσημάτων αυτών.

ΒΔ6. ΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ Β.Μ.Ι. ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΛΟ
Π. Μέλκι , Γ. Μπέλος, Α. Μελιδώνης
Πρότυπη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων ΜΑΡΙΑ ΧΡ. ΦΩΤΑΚΗ

Σκοπός: Η εκτίμηση της παχυσαρκίας με την χρήση τον Β.Μ.Ι., σε άτομα τρίτης ηλικίας, σε σχέση με την άνοια και το φύλο.

Υλικό-Μέθοδος: Μελετήθηκαν 210 άτομα με Μ.Ο.Η. 84.285+11.032, που φιλοξενήθηκαν στο ίδρυμά μας κατά το χρονικό διάστημα 1999-2001. Εξ' αυτών οι άνδρες ήταν 38 (18%) και οι γυναίκες 172 (82%). Η εκτίμηση της παχυσαρκίας έγινε με την καταγραφή του Β.Μ.Ι. (σύμφωνα με το IOTF). Για την διαπίστωση της άνοιας, χρησιμοποιήθήκε η δοκιμασία MMSE. Όπως και μετρήθηκε το Β.Μ.Ι. σε 2η ομάδα για σύγκριση, με τα εξής κριτήρια:

α) έχουν μέσο όρο ηλικίας
β) φιλοξενούνται στο ίδιο ίδρυμα
γ) λαμβάνουν την ίδια θρεπτική ουσία
δ) ίδια αναλογία Α:Γ
ε) δεν έχουν άνοια

Αποτελέσματα

1) Σχέση B.M.I.-MMSE

2) Σχέση Β.Μ.Ι.-Φύλου

Συμπέρασμα: Το Β.Μ.Ι. είναι μεγαλύτερο στα άτομα της τρίτης ηλικίας άνευ άνοιας. Παρατηρείται προοδευτική μεταβολή τον Β.Μ.Ι. () ανάλογα με τα στάδια της ΑΝΟΙΑΣ, ανεξαρτήτου φύλου.

ΒΔ7. Η ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΙΔΗΡΟΥ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ-ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΓΕΡΟΝΤΙΚΗ ΑΝΟΙΑ ΚΑΙ ΦΥΛΟ
Π. Μέλκι, Γ. Μπέλος
Πρότυπη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων Μαρία Χρ. Φωτάκη-ΝΙΚΑΙΑ

Σκοπός Η καταγραφή των μεταβολών των τιμών τον σιδήρου στα άτομα της τρίτης ηλικίας και η συσχέτιση αυτών με την Γεροντική Άνοια και το Φύλο.

Υλικό-Μέθοδος Μελετήθηκαν 288 άτομα με Μ.Ο.Η. 84.285+/-11.302, τα οποία φιλοξενήθηκαν στο ίδρυμα κατά την χρονική περίοδο 1999-2001. Εξ' αυτών οι άνδρες ήταν 81 (28%) και οι γυναίκες 207 (72%). Ερευνήσαμε τις μεταβολές του σιδήρου (Fe) σ' αυτά τα άτομα, ως αιτία σιδηροπενικής αναιμίας, σε σχέση με την Γεροντική Άνοια (Γ.Α.) και το Φύλο. Για την διαπίστωση της Άνοιας χρησιμοποιήθηκε η δοκιμασία MMSE.

Οι φυσιολογικές τιμές του Fe είναι 50-150.

Αποτελέσματα

1. (-) ΑΝΟΙΑ/(+) ΑΝΟΙΑ = (n1=102)/(n2=186) = 35%/65%.
2. Παρατηρείται αυξημένη συχνότητα των ατόμων με σοβαρό γνωστικό επίπεδο n=108 (58%), p<0.001.
3. Σχέση Fe - Άνοιας
(-) ΑΝΟΙΑ/(+) ΑΝΟΙΑ = 58.51/50.8 (p<0.001)
(+) ΑΝΟΙΑ = ΑΒ/Γ = 69.8/50.9/47.6 (p<0.001)
4. Δεν παρατηρείται σημαντική στατιστική διαφορά της τιμής τον Fe ως προς το φύλο. Α/Γ=53.37/53.60 (p=NS).

Συμπέρασμα

Οι τιμές του Fe είναι χαμηλές στα άτομα της τρίτης ηλικίας, ανεξαρτήτου φύλου. Προοδευτικά μειώνεται η τιμή του Fe στα διάφορα στάδια της Γ.Α. ιδιαίτερα στο τελικό στάδιο όπου επικρατεί η σιδηροπενία.

ΒΔ8. ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΣΜΟΥ S447Χ ΤΟΥ ΓΟΝΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ΛΙΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΗΣ, ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΟΥ ALZHEIΜΕR
Α. Γούλας, Α. Φιδάνη, J. Ηardy* και Β. Μήρτσου-Φιδάνη
Εργαστήριο Πειρ. Φαρμακολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και
*Εργαστήριο Νευρογενετικής, Mayo Clinic, Jacksonville, USA

Σκοπός: Πρόσφατα υποστηρίχθηκε ότι ένας πολυμορφισμός του γονιδίου της λιπάσης της λιποπρωτεΐνης (LPL) μπορεί να αποτελεί παράγοντα προστασίας από τη νόσο του Alzheimer (ΝΑ), λόγω της πιθανής συμμετοχής αυτής της πρωτεΐνης στο μεταβολισμό της χοληστερόλης, στον εγκέφαλο. Σκοπός αυτής της εργασίας ήταν η διερεύνηση συσχετισμού ανάμεσα στη ΝΑ και τον πολυμορφισμό S447X του γονιδίου της LPL, σε μια ανεξάρτητη ομάδα μελέτης.

Υλικά και μέθοδος: Μελετήθηκαν 100 ασθενείς που έπασχαν από ΝΑ (ομάδα μελέτης) και 100 φυσιολογικά άτομα (ομάδα ελέγχου). Η τυποποίηση των πολυμορφισμών έγινε μετά από ενίσχυση του DNA που απομονώθηκε από περιφερικό αίμα με τη μέθοδο της PCR. Ακολούθησε πέψη του DNA με την ενδονουκλεάση περιορισμού Μnll και ηλεκτροφορητικός διαχωρισμός σε πηκτή αγαρόζης.

Αποτελέσματα-Συμπεράσματα: Οι γονοτυπικές συχνότητες για τον πολυμορφισμό του γονιδίου της LPL στην ομάδα μελέτης ήταν, S/S447=84,0%, S/Χ447=16,0% και Χ/Χ447=0,0%, με συχνότητες αλληλομόρφων, S447=92,0% και Χ447=8,0%. Στην ομάδα ελέγχου οι γονοτυπικές συχνότητες ήταν, S/S447=80,0%, S/Χ447=18,0% και Χ/Χ447=2,0%, και οι συχνότητες αλληλομόρφων, S447=89,0% και Χ447=11,0%. Συμπερασματικά, η παρουσία του αλληλομόρφου Χ447 του γονιδίου της LPL εμφανίζει μια ασθενή, μη στατιστικά σημαντική τάση προστασίας από τη νόσο του Alzheimer. H διαλεύκανση της σχέσης ανάμεσα στον παραπάνω πολυμορφισμό - αλλά και άλλους που σχετίζονται με τον μεταβολισμό της χοληστερόλης - και τη ΝΑ, θα απαιτήσει τη διενέργεια και άλλων μελετών συσχετισμού, με διευρυμένο αριθμό δειγμάτων από πληθυσμούς διάφορων εθνοτήτων.

ΒΔ9. ΤΑ ΠΡΩΙΜΑ ΣΩΜΑΤΟΑΙΣΘΗΤΙΚΑ ΠΡΟΚΛΗΤΑ ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΣΤΗΝ ΥΠΟΦΛΟΙΩΔΗ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΤΙΚΗ ΕΓΚΕΦΑΛΟΠΑΘΕΙΑ
Ι. Τσίπτσιος, Κ Σιτζόγλου, Σ. Γερασοπούλου, Α. Παπανικολάου, Ε. Δημητρακούδη, Π. Αρμεντσούδης, Δ. Φωτίου
Εργαστήριο Κλινικής Νευροφυσιολογίας Νοσ. "Άγιος Παύλος" Θεσσαλονίκη

Σκοπός: Η υποφλοιώδης αθηροσκληρωτική εγκεφαλοπάθεια (νόσος του Binswanger) χαρακτηρίζεται από προοδευτικά επιδεινούμενη άνοια σε συνδυασμό με διάχυτη ημισφαιρική απομυελίνωση. Μικροαγγειοπάθεια, συνήθως υπερτασική, θεωρείται ότι προκαλεί χρόνιες ισχαιμικές αλλοιώσεις στην κεντρική λευκή ουσία. Στη CT και ιδιαιτέρως στη MRI παρατηρείται περικοιλιακά λευκοαραίωση" χωρίς ωστόσο, στον υπόφλοιο, να αποκλείονται πολλαπλά μικρά έμφρακτα, γνωστά και ως κενοτόπια (lacunes).

Με τα ΠΣΠΔ υπάρχει η δυνατότητα ελέγχου της κεντρική σωματοαισθητικής οδού. Ως εκ τούτον, εμφανίζονται ως ένα χρήσιμο εργαλείο στην πιθανή εκτίμηση της προσβολής της παραπάνω οδού στην υποφλοιώδη αθηροσκληρωτική εγκεφαλοπάθεια.

Υλικό και Μέθοδος: Εξετάσθηκαν, με ΠΣΠΔ 14 ασθενείς (8 άνδρες-6 γυναίκες) ηλικίας 54-65 χρ. με υποφλοιώδη αθηροσκληρωτική εγκεφαλοπάθεια. Οι ασθενείς δεν έπασχαν από άλλη νευρολογική ασθένεια που θα μπορούσε να επηρεάσει την σωματοαισθητική οδό. Όλοι οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε εξέταση με το Mini-Mental State Examination όπως και σε MRI εγκεφάλου.

Μελετήθηκαν, μετά από ερεθισμό του μέσου νεύρου, το ύψος και η καθυστέρηση των δυναμικών Ν9, Ν13 και Ν19 και οι χρόνοι αγωγής Ν9-Ν13, Ν9-Ν19 και Ν13-Ν19. Τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με τα αντίστοιχα 10 υγιών ατόμων αντιστοίχου ηλικίας.

Αποτελέσματα-Συμπεράσματα: Στους ασθενείς με υποφλοιώδη αθηροσκληρωτική εγκεφαλοπάθεια παρατηρήθηκε σημαντική παράταση του χρόνου κεντρικής αγωγής, Ν13-Ν19, ενδεικτικό προσβολής της κεντρικής σωματοαισθητικής οδού. Επειδή σε άλλου τύπου άνοιες όπως π.χ. σε άνοιες εκφυλιστικής αιτιολογίας, δεν παρατηρήθηκε η παράταση του παραπάνω χρόνου, γίνεται κατανοητό, ότι τα ΠΣΠΔ, ενδεχομένως, να μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση και διάκριση της άνοιας που οφείλεται στην υποφλοιώδη αθηροσκληρωτική εγκεφαλοπάθεια, από άλλους τύπους ανοιών.

ΒΔ10. ΓΝΩΣΙΑΚΑ ΠΡΟΚΛΗΤΑ ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΟΙΑ
Ξ. Φιτσιώρης
Νευρολόγος, Γ.Π.Ν. Παπαγεωργίου

Τα μεγάλης καθυστέρησης προκλητά δυναμικά που σχετίζονται με γνωσιακές διεργασίες αναφέρονται ως γνωσιακά ή ενδογενή σχετικά με γεγονότα δυναμικά (ERPs). Καταγράφονται ως απάντηση σε ένα εξωτερικό ερέθισμα η γεγονός στο οποίο το άτομο οφείλει να προσέχει και μόνο κάτω από συνθήκες που απαιτούν την διάκριση ενός ερεθίσματος -στόχου από άλλα ερεθίσματα. Συνεπώς τα γνωσιακά προκλητά δυναμικά εξαρτώνται από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες τα ερεθίσματα-στόχοι παρουσιάζονται, και όχι από τα φυσικά χαρακτηριστικά αυτού τον ερεθίσματος. Παρουσιάζουν γι' αυτό σχέση με τη γνωσιακή διάκριση των ερεθισμάτων-στόχων από τα άλλα ερεθίσματα. Αυτό το γεγονός τα καθιστά έναν ευαίσθητο γνωσιακό δείκτη για την εξέταση ασθενών με διάφορες γνωσιακές διαταραχές, όπως είναι η άνοια.

Το Ν2 και το Ρ300 παρουσιάζουν αυξημένη καθυστέρηση και ελαττωμένο ύψος στους ανοϊκούς ασθενείς ανεξαρτήτως αιτίας. Ειδικότερα το Ρ300 παρουσιάζει καθυστέρηση η οποία είναι στατιστικώς μεγαλύτερη από την αναμενόμενη λόγω της ηλικίας και για όλους τους τύπους της άνοιας. Στη νόσο Alzheimer επιτρέπει την διάκριση πρώιμων σταδίων της νόσου και συμβάλει στη παρακολούθηση της εξέλιξής της. Στους ασθενείς με νόσο Alzheimer παρατηρήθηκαν επίσης μεταβολές του CNV, όπως και τον ΜΜΝ. Η μεγάλη ευαισθησία του Ρ300 στην άνοια το καθιστά χρήσιμο διαγνωστικό εργαλείο για την διάκριση μεταξύ άνοιας και "ψευδοάνοιας" που συναντάται σε καταθλιπτικούς και άλλους ψυχιατρικούς ασθενείς. Σε αρρώστους με διαπιστωμένη άνοια τα γνωσιακά προκλητά δυναμικά παρέχουν ένα δείκτη μέτρησης των αλλαγών της γνωσιακής λειτουργίας με το χρόνο και σαν απάντηση σε νέους τύπους θεραπείας. Επίσης επιτρέπουν την ηλεκτροφυσιολογική διάκριση μεταξύ φλοιώδους και υποφλοιώδους άνοιας.