|
|||
|
|||
ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ-ΠΕΡΙΘΑΛΠΟΝΤΕΣ
ΠΠ1. ΓΡΑΜΜΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ
Άννα Μέλλιου, Νίνα Κότρας
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΡΑΜΜΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ: Αποτελεί μια εμπιστευτική τηλεφωνική υπηρεσία η οποία παρέχει άμεση πληροφόρηση και ενημέρωση για τη νόσο Alzheimer, για τις διάφορες υπηρεσίες που υπάρχουν διαθέσιμες καθώς και τις κοινωνικές παροχές που διατίθενται προς εξυπηρέτηση των πασχόντων. Ταυτόχρονα όμως παρέχει συναισθηματική στήριξη και συμπαράσταση σε ανθρώπους με άνοια τους περιθάλποντες, τις οικογένειες τους και τους φίλους του
ΠΟΙΟΣ ΑΠΑΝΤΑΕΙ ΣΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ: Στο τηλέφωνο απαντούν εξειδικευμένοι επιστήμονες, νευρολόγοι, ψυχίατροι, δικηγόροι ή εκπαιδευμένη εθελοντές οι οποίοι έχουν παρακολούθηση μια σειρά σεμιναρίων που ξεκίνησαν τον Σεπτέμβρη του 2000 και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα στο Χαρίσειο Γηροκομείο για όλα τα μέλη της ΕΕΝΑΣΔ. Ακόμη μια φορά την εβδομάδα από το Φεβρουάριο μέχρι το Μάιο του 2001 η πρόεδρος της εταιρείας κ. Μ. Τσολάκη είχε αναλάβει την εκπαίδευση των εθελοντών τηλεφωνητών.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες Novartis & Pfizer ενημέρωσαν με την σειρά τους σε δυο αντίστοιχες συνεδρίες τους εθελοντές τηλεφωνητές, προκειμένου να είναι προετοιμασμένοι να απαντήσουν σε ερωτήσεις που τυχόν αφορούν τη φαρμακευτική αγωγή των ασθενών σε ένα πληροφοριακό, γενικό πλαίσιο. Με την πολύπλευρη ενημέρωση των τηλεφωνητών και τις γνώσεις που απέκτησαν είναι σε θέση να ενημερώσουν τον κάθε ενδιαφερόμενο που καλεί τη γραμμή βοήθειας, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες τον.
ΤΙ ΕΙΔΟΣ ΒΟΗΘΕΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ Η ΓΡΑΜΜΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΕ ΤΙ ΕΙΔΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙ: Όπως γνωρίζετε η Alzheimer που πλήττει διάφορους τομείς της ζωής του πάσχοντα και του φροντιστή. Για το λόγο αυτό ο τηλεφωνητής πρέπει να έχει μια ευρεία ενημέρωση γύρω από διάφορα θέματα που αφορούν τη νόσο και το οικογενειακό, οικονομικό, κοινωνικό, νομικό αντίκτυπο που έχει στον ασθενή και το άμεσο περιβάλλον που τον φροντίζει.
ΠΠ2. Ομάδες υποστήριξης περιθαλπόντων ασθενείς με άνοια
Συντονίστριες: Ευαγγελία Νακοπούλου, Βικτωρία Σαραφιανού
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι περιθάλποντες ασθενείς με άνοια συχνά αναφέρουν την εμφάνιση συναισθηματικού βάρους ως απόρροια της παροχής φροντίδας καθώς και την εμπειρία συναισθημάτων άγχους και κατάθλιψης. Έχει βρεθεί ότι ομαδικές παρεμβάσεις που βασίζονται σε ψυχο-εκπαιδευτικά και ψυχο-κοινωνικά μοντέλα βοηθούν στην μείωση και την καλύτερη αντιμετώπιση των αρνητικών συναισθημάτων μέσω της πληροφόρησης και της εκπαίδευσης σχετικά με διάφορες πλευρές της νόσου καθώς και της κοινωνικής στήριξης που παρέχεται στο πλαίσιο της ομάδας. Η Αμερικανική Εταιρεία νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών ήταν ένας από τους πρώτους οργανισμούς που δημιούργησε ομάδες υποστήριξης περιθαλπόντων ασθενείς με άνοια παρουσιάζοντας αρκετά θετικά αποτελέσματα.
Το παρόν workshop απευθύνεται τόσο σε περιθάλποντες ασθενείς με άνοια όσο και σε επαγγελματίες υγείας και έχει ως στόχο να εισάγει τους συμμετέχοντες στην έννοια των ομάδων υποστήριξης καθώς και να βιώσουν, μέσω της εφαρμογής πρακτικών ασκήσεων, τη δομή και το κλίμα μιας ομάδας υποστήριξης. Στο τέλος του workshop θα ακολουθήσει συζήτηση που θα δώσει στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να καταθέσουν τους προβληματισμούς και τα συναισθήματά τους όσον αφορά στην δημιουργία και συμμετοχή σε παρόμοιες ομάδες.
ΠΠ3. Η Γνωσιακή -Συμπεριφορική προσέγγιση των συγγενών
ασθενών με άνοια: Η σημασία της "ελπίδας" στην παρέμβαση σε κρίση
Μ. Πασσά, Α. Πολίτης, Α. Μαίλλης και Γ.Ν.Χριστοδούλου
Ειδικό Ιατρείο Οργανικών Ψυχοσυνδρόμων, Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών,
Αιγινήτειο Νοσοκομείο
Περίπου 80% της φροντίδας σε ασθενείς με νόσο του Αλτσχάιμερ καλύπτεται από τους συγγενείς. Η φροντίδα των ασθενών είναι μακροχρόνια και στενά συνυφασμένη με την ανθρώπινη παρουσία. Η ανθρώπινη φροντίδα εξασφαλίζεται από τους συγγενείς ενώ συνδέεται με την σημαντικού βαθμού επιβάρυνση. Η επιβάρυνση μπορεί να διακριθεί είτε σε υποκειμενική (υποκειμενική αντίληψη εγκλωβισμού, άγχους και αδυναμίας προσαρμογής) και αντικειμενική επιβάρυνση που απηχεί τις επιπτώσεις της εξάρτησης του ασθενούς, στις καθημερινές δραστηριότητες. Η ψυχολογική επιβάρυνση των συγγενών είναι αποτέλεσμα της συναισθηματικής απάντησης σε αλλαγές είτε της επικοινωνίας και της σχέσης-συντροφικότητας με τον ασθενή που επιφέρει η νόσος είτε της συμπεριφοράς δεδομένου ότι οι ασθενείς με άνοια εμφανίζουν αλλαγές σε πολλά πεδία της συμπεριφοράς , της προσωπικότητας ,και της λειτουργικότητας. Πρόσφατες μελέτες συνηγορούν ότι οι παρεμβάσεις σε φροντιστές βελτιώνουν τη συναισθηματική απάντηση του συγγενούς και παρατείνουν την παραμονή του ασθενούς στο οικογενειακό περιβάλλον. Παρεμβάσεις όπως, η γνωσιακή συμπεριφορική προσέγγιση στην οικογένεια βελτιώνει την επιβάρυνση και τις διαταραχές της συμπεριφοράς των ασθενών. Η γνωσιακή-συμπεριφορική προσέγγιση εξατομικεύει και χρησιμοποίεί παρεμβάσεις, όπως η ενημέρωση του συγγενούς, η διαχείριση του άγχους και η βελτίωση των μηχανισμών προσαρμογής. Τεχνικές επίλυσης προβλήματος χρησιμοποιούνται με επιτυχία στην διαχείριση της χρόνιας επιβάρυνσης των συγγενών. Η ελπίδα με γνωσιακούς-συμπεριφορικούς όρους είναι η θετική προσδοκία στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία για την επίτευξη του στόχου. Διαταραχές συμπεριφοράς, όπως παραληρήματα, ψυχοκινητική ανησυχία, διαταραχές του ύπνου, απάθεια και άλλες αλλαγές της προσωπικότητας μειώνουν την ελπίδα (στόχους, εναλλακτικές διαδρομές επίλυσης προβλήματος, κίνητρο) και οδηγούν τους συγγενείς σε κρίση. Η επίλυση της κρίσης συνεπάγεται και επίλυση του προβλήματος . Η παρουσίαση περιγράφει τη γνωσιακή - συμπεριφορική παρέμβαση σε συγγενείς ασθενών με άνοια σε περίοδο κρίσης και αξιολογεί τα αποτελέσματα της ψυχολογικής παρέμβασης.
ΠΠ4. Ευρωπαϊκά Προγράμματα για την Στήριξη της Οικογένειας
που Φροντίζει Εξαρτημένα Ηλικιωμένα Άτομα
Τζούντη Τριανταφύλλου
Ιατρός ΚΑΠΗ Νέου Κόσμου και μέλος ερευνητικής ομάδας SEXTANT
Σε όλα τα Κράτη-Μέλη της Ευρώπης, η οικογένεια αποτελεί το πιο συνηθισμένο τρόπο φροντίδας των εξαρτημένων ηλικιωμένων ατόμων. Ο κύριος «οικογενειακός φροντιστής" συχνά είναι γυναίκα (σύζυγος, αδελφή, κόρη ή νύφη του ηλικιωμένου) με προβλήματα στη φυσική η/και στη ψυχική υγεία, λόγο το βάρος της φροντίδας.
Θα παρουσιαστούν τα κύρια αποτελέσματα από τρία Ευρωπαϊκά προγράμματα που αφορούν τους "οικογενειακοί φροντιστές" και στα οποία συμμετείχε η Ελλάδα.
Οι οικογένειες που φροντίζουν εξαρτημένα ηλικιωμένα άτομα στο σπίτι χρειάζονται υπηρεσίες και προγράμματα στήριξης που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους και μειώνουν το βάρος της φροντίδας. Θα συζητηθούν τρόποι εφαρμογής στηρικτικών μεθόδων στην Ελλάδα με βάση των υπαρχόντων προγραμμάτων και ομάδων.
ΠΠ5. Alzheimer Cafe's: background and application
Bere Miesen (PhD)
Clinical psycho(geronto)logist NIP, The Netherlands,
Psychogeriatric Center "Marionhaven", Warmond/Dept. of Health
& Clinical Psychology, University of Leiden
Workshop (90-120 minutes; 20 participants)
An Alzheimer Cafe, started by the author in 1997 at Leiden University, is a low-threshold intervention for patients and (in)formal care-givers. Its purpose is (1) to emancipate both patient and family and (2) to prevent their isolation from society. Each evening between 100 and 150 persons participate. It is composed of 10 monthly sessions of 21/2 hours. Therein peculiar items are previously fixed: informal consulting, psycho-education, psycho-therapy, enjoying life-music and victim companionship. Nowadays, it is adopted by 20 cities in the Netherlands, Belgium and UK; and is already started the 1st of November 2001 in Thessaloniki. Recently the author-clinician, researcher, therapist and teacher since 1970-was rewarded by the Netherlands Alzheimer Society for developing this idea and bringing it to the general public's notice; and for changing fundamentally society's image of an Alzheimer patient.
In this workshop, at first, Dr. Miesen introduces briefly the theoretical backgrounds of the Alzheimer Cafe intervention, such as there are: (1) patient's awareness of the disease/situation; (2) dementia as a chronic psychotrauma for both patient and family; and (3) the contribution of Bowlby's Attachment theory to their coping with the disease/situation.
After that, the application of the Alzheimer Cafe intervention is illustrated by showing several examples of it by video taped fragments.
Finally, enough time will be spent by dealing with and discussing especially practical issues of the Alzheimer Cafe intervention: How to do it? How to succeed?
ΠΠ6. Alzheimer's disease: trauma, drama and tragedy
Bere Miesen (PhD)
The key features of dementia -impairment or loss of all types of psychological function and cognitive skills such as memory, language and planning- are the direct result of disease, in other words, of cerebral abnormalities. This leads to decreasing independence and limitations in self-care. Patients become less and less able to function independently in their day-to-day life, at work and in their relationships and become increasingly reliant on help. This means that their dependence on third parties increases and their ability to maintain a level of autonomous functioning decreases. From the outset, the nature and gravity of the brain abnormalities as well as the speed at which the disease progresses and other interfering factors such as comorbidity with heart and vascular disorders, all lead to tremendous individual differences in the course of the disease. Dementia is after all a syndrome for which a variety of cerebral abnormalities may be responsible.
To date, both clinical practice - diagnostics and treatment - and education and research have mainly been tackled from a bioneurological/medical and cognitive/practical perspective. Even the way in which support and care are organised is to a large extent based on this knowledge and insight.
Fortunately over the last few years, diagnostics in suspected dementia has begun to assume a more multidisciplinary character. What is more, greater consideration is given to early diagnosis and to the importance of (neuro)psychological research. The psychodynamic perspective of dementia has also increased in significance - in that greater consideration is given to the current perception of the disease. This has paved the way for a wide range of non-medical treatments, aimed at providing guidance and support in dealing with the disease (Jones & Miesen, 1992; Miesen & Jones, 1997; Droës, 1997 and 1998; Droës et al, 1999). A psychology of dementia is therefore easily attainable, essentially requiring an open approach to diagnosis and prognosis (Miesen, 1990, 1999; Flapper, 1997; Miesen & Kuypers, 1998). With emotionally open communication between partners, the emotional signals can be correctly and reliably translated, even if cognitive skills are impaired (Bretherton, 1990).
ΠΠ7. ΤΑ ΘΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟΡΓΗ
Αριστείδης Ν. Λιάπης
Γραμματεύς ΕΕΝΑΣΔ Βόλου, Τέως φροντιστής ασθενούς, Καθηγητής Επαγγελματικής
και Τεχνικής Εκπαιδεύσεως, Συνταγματάρχης ε.α.
Σκοπός εργασίας: Ευαισθητοποίηση των αρμοδίων φορέων και της κοινωνίας στα προβλήματα των θυμάτων της νόσου Alzheimer. Το ότι η νόσος Alzheimer είναι μάστιγα έχει τονισθεί από όλους σχεδόν τους συνέδρους, το μέγεθος όμως ταυ δράματος το γνωρίζουν περισσότερο τα θύματα της, τα οποία είναι οι φροντιστές και γενικά το άμεσο περιβάλλον στο οποίο υπάρχει ασθενής.
Το μέγεθος είναι δυατόν να κατανοηθεί όταν γνωρίσουμε τα πρακτικά προβλήματα από τα οποία παραθέτω τα κυριότερα:
Ψυχολογικά: Άγχος, Άγνοια της νόσου, Κληρονομικότητα, Συμπεριφορά ασθενούς, Πρόληψη ατυχημάτων, Κοινωνικά: Απομόνωση από συγγενείς και φίλους,
Οικονομικά: Κόστος μεγάλο για νοσηλεύτρια, Υλικά φροντίδας ασθενούς, κινησιοθεραπείες, Αγορά βοηθητικών μηχανημάτων και συσκευών φροντίδας ασθενών,
Σωματική αντοχή: Όταν η νόσος είναι γεροντική, ο φροντιστής είναι συνήθως και αυτός μεγάλης ηλικίας Όταν δε δεν υπάρχει άλλος στο σπίτι και έχει και αυτός δικά του προβλήματα υγείας το οποία είναι δυνατόν να τον εμποδίζουν στην φροντίδα του συντρόφου του, τότε χρειάζεται χείρα βοηθείας. Όταν η νόσος είναι προγεροντική και ο φροντιστής είναι εργαζόμενος ή και δεν υπάρχει άλλος στο σπίτι, υπάρχει το δίλημμα ανεργία ή φροντίδα με πληρωμή; . Και στις δύο περιπτώσεις απαιτείται ύπαρξη νοσηλεύτριας στο σπίτι ή ύπαρξη κέντρου ημέρας για να αφήνει ο φροντιστής τον ασθενή για να εργασθεί. Το πρόβλημα δεν έχει λύση όταν ο ασθενής ευρίσκεται στο τελικό στάδιο με κατάκλιση. Έλλειψη χρόνου: Δεν επαρκεί ο χρόνος για την πλήρη φροντίδα.
Ψυχαγωγίας: Η ψυχαγωγία είναι ανύπαρκτη και οδηγείται ο φροντιστής σε μαρασμό και κατάσταση άγχους με κατάληξη την ύπαρξη δύο ασθενών.
Συμπέρασμα: Απαιτείται η ύπαρξη σε κάθε πόλη Institute Alzheimer (Ινστιτούτο Αλτσχαϊμερ) στην οποία υπάρχουν ασθενείς στο πρώτο και δεύτερο στάδιο και διάθεση νοσηλεύτριας ή νοσηλευτήριο για το τρίτο στάδιο .
ΠΠ8. Η ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΟΪΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ: (ΑΝ)ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΑΠΑΤΕΣ
Αποστολία Χατζηευθυμίου
Πρόεδρος Σωματίου ΕΕΝΑΣΔ, Βόλου
Η άνοια αποτελεί μια πολυδιάστατη πρόκληση τόσο για τον ιατρικό κόσμο όσο και για την κοινωνία στο σύνολο της. Η επικέντρωση στην βιοϊατρική πλευρά της άνοιας τόσο στην έρευνα όσο και στην ιατρική φροντίδα συχνά απογυμνώνει το πρόβλημα από την ψυχολογική και κοινωνική του διάσταση. Όσο η ασθένεια αποδιοργανώνει όλο και περισσότερο τον ασθενή, οι φροντιστές πληρώνουν όχι μόνο με χρήματα και συναισθήματα αλλά και με κοινωνική απομόνωση την επιδείνωση της νόσου. Στην απομόνωση συμβάλλουν η φύση της νόσου, η ηλικία των ασθενών, η κοινωνική αντίληψη, η οικονομική επιβάρυνση της οικογένειας, η μονόπλευρη θεραπευτική προσέγγιση, η κατάθλιψη των φροντιστών και η έλλειψη ουσιαστικής εναλλακτικής πρότασης. Οι ανάγκες των ασθενών και των φροντιστών τους συμπίπτουν και είναι εκτός από την επιβίωση τους, η διατήρηση της αξιοπρέπειας τους και η ποιότητα ζωής τους. Τα κέντρα ημέρας όπως και ανάλογα κέντρα φροντίδας μπορούν να συμβάλλουν θετικά στην διατήρηση της ποιότητας ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους.
ΠΠ9. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Ν. ALZHEIMER ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ
Ν. ΞΑΝΘΗΣ
4 ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ-ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ, ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ, ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Στέλλα Αργυριάδου
Γ/Ο γιατρός
1997: έτος ίδρυσης της εταιρείας στην Ξάνθη, μετά από πρωτοβουλία ανθρώπων που στην πλειονότητα δεν είχαν σχέση με την υγεία, αλλά ήταν σε θέση να εκτιμήσουν πόσο πολύτιμη είναι. Σκοπός, η παροχή βοήθειας και ανακούφισης στους ασθενείς που πάσχουν από νοητικές διαταραχές καθώς και στους φροντιστές τους. 1997-2001, τέσσερα χρόνια γεμάτα από επαφές και ζυμώσεις, ώστε η ιδέα να γίνει πραγματικότητα, με κινητήρια δύναμη πάντα την αγάπη. Αρχικά ήμασταν μόνοι, βήμα-βήμα προσπαθήσαμε να οργανωθούμε, να προσδιορίσουμε το ρόλο μας, να αντιληφθούμε τις ανάγκες, να καθορίσουμε τους στόχους μας, και να πραγματοποιήσουμε μερικούς από αυτούς.
Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει: Τη στιγμή αυτή η εταιρεία μας συνεργάζεται με το Ψυχιατρικό και το Νευρολογικό τμήμα του ΓΝΝ Ξάνθης, καθώς και με το ΚΥ Χρυσούπολης όπου άτυπα υφίσταται παρόμοιο πρόγραμμα, η δε παρουσία της Εταιρίας μας άρχισε να γίνεται υπολογίσιμη στους φορείς, σωματεία, και γενικότερα στην τοπική κοινωνία.
Στο τελευταίο διάστημα της πορείας μας πετύχαμε:
ΠΠ10. ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ-ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ
ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΝΟΣΟ ALZHEIMER
Άγγελος Ροδαφηνός
Ph.D. Τμήμα Ψυχολογίας, City Liberal Arts, Πρ. Κορομηλά 24, Θεσσαλονίκη 54624
Οι απαιτήσεις και η φροντίδα ασθενών με τη νόσο Alzheimer μπορούν να είναι μια εξαιρετικά στρεσογόνος εμπειρία. Ένας σημαντικός αριθμός ερευνών δείχνουν ότι οι επιπτώσεις του υπερβολικού στρες μπορεί να είναι επιβλαβείς για τον οργανισμό. Αυτό εξαρτάται κατά έναν μεγάλο βαθμό από το ρεπερτόριο των ικανοτήτων που διαθέτει το άτομο για την αντιμετώπιση στρεσογόνων καταστάσεων, όπως η φροντίδα ασθενών με άνοια. Στην παρουσίαση αυτή στοιχειοθετείται η άποψη ότι διαθέτουμε αρκετά σημαντικό έλεγχο στα συναισθήματα μας. Συγκεκριμένα, προτείνεται ότι η διάθεση μας εξαρτάται από δυο βασικούς παράγοντες: Τη φυσιολογία του οργανισμού και τις σκέψεις μας. Όσον αφορά τον πρώτο παράγοντα, υπάρχει ένα ρεπερτόριο μεθόδων και τεχνικών για άμεση αλλαγή της βιοχημείας τον εγκεφάλου και του σώματος (π.χ., φυσική άσκηση, τεχνικές χαλάρωσης, διατροφή). Όσον αφορά το δεύτερο παράγοντα, η γνωστική ψυχολογία προτείνει τη θεώρηση ότι αν και οι εξωτερικές καταστάσεις όντως επηρεάζουν τη διάθεση μας, οι άνθρωποι δεν ενοχλούνται από τα γεγονότα αλλά από την άποψη τους για αυτά. Στο παρόν εργαστήριο περιγράφεται ένας αριθμός εφαρμοσμένων γνωστικών και συμπεριφορικών τεχνικών για την επίλυση προβλημάτων, ή τη μείωση των αρνητικών συναισθημάτων. Απώτερος στόχος είναι η μείωση των βλαβερών επιπτώσεων του αυξημένου στρες στον οργανισμό και η αύξηση της ικανοποίησης από δυνητικά δυσάρεστες καθημερινές ενασχολήσεις.
ΠΠ11. Άνοια (η ψυχοτραυματική πλευρά της ασθένειας)
Κακογιάννη Νίτσα
Ψυχολόγος
Ένας ιατρικός/νευροβιολογικός και ένας ψυχοκοινωνικός θεσμός έχουν εξελιχθεί την τελευταία δεκαετία εν σχέσει με την ασθένεια της άνοιας. Ο ψυχοκοινωνικός θεσμός λαμβάνει υπ' όψη την εμπειρία της ασθένειας και τον τρόπο αντιμετώπισης αυτής από τον ασθενή και το περιβάλλον του. H συνειδητοποίηση της καταστάσεως για τον ασθενή διαρκεί για πολύ μακρύτερο χρόνο από ότι o καθένας πιστεύει, και επηρεάζει δραστικά την συμπεριφορά του. Μαζί με την συνειδητοποίηση της καταστάσεως σπουδαίο ρόλο στην αλλαγή συμπεριφοράς των ασθενών παίζουν επίσης η προσωπικότητα του, το παρελθόν του και το ιστορικό του attachment του. Ασθενής και συγγενής (σύζυγος) περνούν ένα χρόνιο ψυχοτραύμα. Ο απερίγραπτος πόνος που αισθάνονται για την καταστροφή που επιφέρει η ασθένεια στην ζωή τους, μαζί με την αλλαγή της προσωπικότητας του ασθενούς και την ανάλογη συμπεριφορά του, διαρκεί για χρόνια. Διάφορες ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις έχουν αναπτυχθεί με σκοπό να απαλύνουν όσο το δυνατόν ένα μέρος του ψυχοτραύματος των. Μία από τις πολλές θεωρίες που μεταχειρίσθηκαν είναι και η θεωρία του Βοwlby για attachment (συναισθηματικό δέσιμο). Ο Bowlby αναφέρει στην θεωρία του το attachment behavior, τα attachment patterns και το ιστορικό του attachment. Τα μοντέλα του attachment που θεωρεί σπουδαία o Bowlby είναι: ασφαλές, ανασφαλές και αγωνιώδες-αμυντικό attachment. Όλα τα ανωτέρω επηρεάζουν σοβαρά την συμπεριφορά των ασθενών, η οποία με την εξέλιξη της ασθένειας παίρνει άλλες μορφές. Οι λόγοι της αλλαγής της συμπεριφοράς των είναι οργανικοί και ψυχολογικοί. Για ένα μεγάλο μέρος συνεισφέρει επίσης το ιστορικό του attachment των. Παραδείγματα μορφών συμπεριφοράς: affectlability, φοβίες, προσκόλληση, καχυποψία, επιθετικότητα, κατάθλιψη, απάθεια, ψευδαισθήσεις, φωνές, αμνησία, εξαναγκαστική συμπεριφοράς παραλογισμός και συμπεριφορά χωρίς φραγμούς.
Η κατάσταση με την πλήρη συνειδητοποίηση εκ μέρους των ασθενών και την συναισθηματική διαμάχη που προκαλεί, ενεργοποιεί στον ασθενή έναν αμυντικό μηχανισμό. Η συμπεριφορά του θεωρείται σαν προσαρμοστική στην κατάσταση της ανασφάλειας την οποία αισθάνεται, λόγω της μείωσης των γνωστικών λειτουργιών του. Η άμυνα του ασθενούς διακρίνεται στην προσπάθεια του να κρατήσει τον έλεγχο της ζωής του, στην άρνηση και στην απόμόνωση.
Ο ασθενής προσπαθεί επίσης να μειώσει το συναίσθημα της ανασφάλειας με μια συμπεριφορά attachment, την έντονη σκέψη των γονέων του ή την (παρ)αίσθηση ότι οι γονείς του ζούν, με σκοπό να επανέλθει το, προ της ασθένειας υπάρχων, συναίσθημα της ασφάλειας. Η ονομασία αυτών είναι: parentoriëntation και parent fixation (Miesen). Το 1990 με την έρευνα του "Standard Visiting-Situation" απέδειξε ο Miesen ότι attachment behavior εμφανίζεται πολύ σε ασθενείς από άνοια. Το 2000 προσθέτει ότι parent fixation είναι αποτέλεσμα του attachment pattern που έπαιξε, γινόμενο πλέον ένα μέρος της προσωπικότητας του, ένα σπουδαίο ρόλο στο ιστορικό του attachment τον.
ΠΠ12. Workshop: Μέρος I «Επαφή με τα συναισθήματά μας»
Συντονίστρια: Ευδοξία Δ. Ευφραιμίδου
M.Ss Πειραματικής-Γνωστικής Ψυχολογίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης
Τα συναισθήματα εξυπηρετούν δύο βασικούς σκοπούς: α) κινητοποιούν το άτομο και β) παρέχουν μία οριοθέτηση ή μία διαδικασία αξιολόγησης κατευθύνοντας επιλεκτικά τη συμπεριφορά του ατόμου ώστε αυτό να χειριστεί το περιβάλλον του και να καλύψει τις ανάγκες του. Άν και οι περισσότεροι μπορούν να δηλώσουν ένα συναίσθημά τους μία δεδομένη στιγμή ακόμή και όταν αυτό είναι «δεν ξέρω" ωστόσο ελάχιστοι μπορούν να έχουν την εμπειρία του συναισθήματος που δηλώνουν. Το παρόν Workshop έχει ως στόχο να γνωρίσουν οι συμμετέχοντες τρόπους με τους οποίους μπορούν να έρθουν σε επαφή με την εμπειρία των συναισθημάτων τους.
ΠΠ13. Workshop: Μέρος ΙΙ «Οι
σχέσεις μου με την οικογένειά μου και η διαμόρφωση των συναισθημάτων μου»
Συντονίστρια: Ευαγγελία Νακοπούλου
ΠΠ14. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ALZHEIMER
Δημήτριος Γιακουμάκης
Γνωστικός και Ερευνητικός Κλινικός Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής-Ομαδικός Αναλυτής
Η δύναμη της επιρροής της μουσικής στο ψυχισμό του ανθρώπου δεν είναι κάτι καινούργιο. Από την αρχαιότητα (Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Πυθαγόρας, Ιπποκράτης κ.ά.) και σε διάφορους πολιτισμούς το θέμα αυτό απασχόλησε τον άνθρωπο.
Είναι πλέον κοινά αποδεκτό και παραδεχτό ότι οι ήχοι και η μουσική έχουν θετική επίδραση στον άνθρωπο, πράγμα που μας επιτρέπει τη χρησιμοποίησή τους ακόμη και για θεραπευτικούς σκοπούς.
Στις μέρες μας το όλο πλαίσιο της επίδρασης της μουσικής στον άνθρωπο έχει αναχθεί στο χώρο της απόλυτης ορθολογικής επιστημονικής ανάλυσης μέσω της μουσικοθεραπείας. Έτσι λοιπόν μέσω αυτής δημιουργείται ο τρόπος εκείνος προκειμένου να αναλύσουμε το σύμπτωμα κάνοντας δυνατή κάθε προσπάθειά μας με στόχο την αποκατάσταση της -αλλοιωμένης- επαφής και της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων.
Μέσα από τους ήχους, τις μελωδίες, τους αυτοσχεδιασμούς και τις διάφορες μουσικές συνθέσεις δημιουργείται το πλαίσιο εκείνο μέσου του οποίου θα μπορέσουν να εφαρμοστούν σε μία πληΘώρα ψυχικών και παθολογικών διαταραχών και επιπλοκών του ανθρώπου.
Επιστημονικές έρευνες αναφέρονται στην επίδραση του μουσικού ή του ηχητικού ερεθίσματος στα διάφορα συστήματα λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού καθώς επίσης και στις πολλαπλές παρατηρήσεις σ' ό,τι αφορά την επίδραση της μουσικής στη ψυχολογία του ανθρώπου από τη στιγμή της σύλληψής του μέχρι τα βαθιά του γεράματα. Κοινό σημείο αναφοράς των επιστημονικών ερευνών είναι «ότι οι οργανικές αντιδράσεις του ανθρώπου στο μουσικό ερέθισμα εξαρτώνται άμεσα από τη συγκινησιακή επίδραση που ασκεί η μουσική πάνω του».
Η μουσική λειτουργεί θεραπευτικά με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Εφαρμόζοντας και προσαρμόζονας τα άτομα, στο χώρο, στις συνθήκες εκείνες ώστε να ενεργεί με τις πιο κατάλληλες μεθόδους (ατομική και ομαδική) ο άνθρωπος συναντά τους θεραπευτές και τις ποικίλες τεχνικές. Έτσι βρίσκει τη χαμένη επαφή μαζί με τους ανθρώπους και στην πραγματικότητα εντάσσεται ενεργά στη ζωή, την οποία είχε στερηθεί είτε μερικώς, είτε ολικώς.
Η μουσική δίνει ΖΩΗ. Ζωή δίνει τόσο στα άτομα που έχουν αποδεκτεί ότι πάσχουν από τη νόσο Alzheimer όσο και για τους φροντιστές αυτών.
Στόχος μας είναι να αποδεικνύουμε όλο πιο ενεργά το πως η μουσική ανεβάζει τη ζωή και βελτιώνει τους σκοπούς της (σε ψυχικό, σωματικό, συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο), τόσο στους ασθενείς, όσο και στους φροντιστές, Η συγκεκριμένη παρουσίαση είναι μία προσέγγιση μέσα απ' τα μέχρι σήμερα προγράμματα που δουλεύονται και που αποτελούν μια ποικιλομορφία των δομημένων μουσικών εμπειριών καθώς και η απόδειξη τους σ' ό,τι αφορά την επίδραση της μουσικής τόσο σε ατομικό όσο και ομαδικό (οικογενειακό ή μη επίπεδο). Τέλος, θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα της λειτουργική αξίας της μουσικής σε πάσχοντες (ατομικά και ομαδικά) από τη νόσο της Alzheimer και σε εκείνους που δε συμμετείχαν σε ομάδες με μουσική.
ΠΠ15. «ΝΟΣΟΣ ALZHEIMER: ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ»
Τζανακάκη Μαρία, Παπαδάκη Ανδρονίκη, Καστανάκη Αναστασία
Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών, Παράρτημα Χανίων
Σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Εταιρείας Eurostat, ο αριθμός των ατόμων άνω των 60 ετών θα μεταφράζεται αριθμητικά σε 37.000.000 μέχρι το 2005. Η τρίτη και τέταρτη ηλικία θα αποτελέσουν πλέον το επίκεντρο μελέτης από πληθώρα προσεγγίσεων τόσο του ερευνητικού νευροβιολογικού, νευροψυχολογικού και φαρμακολογικού πεδίου όσο και των ανθρωπιστικών, θεραπευτικών και προνοιακών εφαρμογών. Ο ασθενής, θεραπευτής ιατρός, η οικογένεια, οι Εταιρείες για την νόσο Alzheimer, το εθελοντικό κίνημα, ου σύλλογοι ευαισθητοποιημένων πολιτών και οι θεσμικοί φορείς της πολιτείας θα μπορούσαν κατά συνέπεια να αποτελέσουν τις βασικές παραμέτρους ενός διασυνδετικού δικτύου πέριξ των οποίων στρέφεται κάθε δυνατή προσπάθεια για βοήθεια και συμπαράσταση, ως μια ελάχιστη συμβολή στον αγώνα για καλύτερη ποιότητα ζωής των ασθενών.
Οι προτάσεις μας για την αναγκαιότητα της δημιουργίας ενός άτυπου δικτύου συνεργαζόμενων φορέων στα πλαίσια της διασύνδεσης με τους ενδιαφερομένους στον τομέα των ανοιών φορέων καθώς και με την ευρύτερη κοινότητα, έχουν ζυμωθεί μέσα από την ανταλλαγή εμπειριών και τεχνογνωσίας με ειδικούς υγείας που δραστηριοποιούνται στο χώρο της άνοιας τόσο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό αλλά κυρίως διατηρούν μεγάλης επιρροές από συγγενείς ανοϊκών ασθενών, ιδιαίτερα τα τελευταία τρία (3) χρόνια από την σύσταση της Εταιρείας μας στο νομό Χανίων. πιστεύω μας, ότι οι συντονισμένες ενέργειες διασύνδεσης των Εταιρειών που δραστηριοποιούνται σήμερα στο τομέα των ανοιών (Εταιρείες για την νόσο Alzheimer, Γεροντολογικές/Γηριατρικές Εταιρείες), με τις κατά τόπους Υπηρεσίες υγείας (Γενικά Νομαρχιακά Νοσοκομεία, Κέντρα υγείας, Γηροκομεία, Ιδιώτες Ιατροί, Ασφαλιστικοί Φορείς, Κέντρα Αποκατάστασης Ηλικιωμένων, Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας, Ξενώνες, Οικοτροφεία κ.λπ.), με τους θεσμικούς φορείς της κοινότητας (τοπική αυτοδιοίκηση-Δήμοι και Νομαρχίες), και τέλος με συλλόγους ευαισθητοποιημένων πολιτών (εθελοντικό κίνημα, ιδιωτικές εταιρείες κ.λπ.), θα συνδράμουν στην δημιουργία των ικανών αναγκαίων συνθηκών σύνδεση των δράσεων και των ενεργειών για τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών πρόληψης, διάγνωσης και θεραπευτικής αντιμετώπισης και υποστήριξης των ανοϊκών ασθενών και των οικογενειών τους.
ΠΠ16. ΟΜΑΔΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ: ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ
Ν. Δέγλερης
Ψυχοθεραπευτικό Κέντρο Πειραιά
Οι άνθρωποι αναπτύσσονται μέσα σε ομάδες, οι οποίες διαθέτουν τεράστιες δυνατότητες διαμόρφωσης του ανθρώπινου «είναι-γίγνεσθαι-δράν». Σύμφωνα μάλιστα μα τον Βάτσλαβ Χάβελ, η δημοκρατία γεννήθηκε όταν το βλέμμα του Ενός συναντήθηκε με το βλέμμα του Άλλου στην αρχαία αγορά - ίσως την ανώτερη μομφή ομαδικής ψυχοθεραπείας. Μέσα στην ομάδα το άτομο μέλος τελεί υπό την επήρεια του φωτισμού πολλών βλεμμάτων μέσω της κατά πρόσωπο θέασης από τους άλλους. Έτσι γίνεται εφικτό να αναδυθεί και να σταθεροποιηθεί το αληθινό του πρόσωπο, που κρύβεται πίσω από οποιοδήποτε προσωπείο (ρόλο). Η σωκρατική ανθρωπογνωσία, οι πλατωνικοί διάλογοι, η αριστοτελική «πειθώ» προετοίμασαν τις φιλοσοφικές προσεγγίσεις του ελληνιστικού-ρωμαϊκού κόσμου στην αναζήτηση της ψυχικής αταραξίας με κέντρο βάρους μία φιλοσοφία προσωπικού βιώματος. Το κάθε μέλος λοιπόν καλείται να οριοθετήσει τον εαυτό του μέσα στην ομάδα και να ανακαλύψει κατά πρώτον τις αυτόματες αρνητικές σκέψεις, τις σιωπηλές πίστεις, τις γνωσιακές διαστρεβλώσεις. Κατά δεύτερον να αναλύσει τις συναισθηματικές του εμπλοκές («Ταράσσει ον τά πράγματα άλλά τά περί τών πραγμάτων δόγματα») και να βιώσει-κατανοήσει την διορθωτική συναισθηματική εμπειρία στη δύσβατη πορεία της αυτογνωσίας, που οδηγεί στην κατάκτηση της πλήρους ελευθερίας (ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ, 1ος μ.Χ. αι.).
