| |||
| |||
Søren Kierkegaard: Η αγωνία και η θλίψις ενός στοχαστού
ΣΤΑΥΡΟΣ Ι. ΜΠΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ
Καθηγητής Νευρολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
«...At voere virkeling Forfatter er bleven
en opoffrende Existents»
(Να είσαι γνήσιος συγγραφεύς, σημαίνει να έχης
θυσιάση την ζωήν σου)
Søren Kierkegaard
(VII A 158, U.D., 1846,104)
Περίληψις
Η προσέγγισις της εσωτερικής ζωής ενός στοχαστού και η σκιαγράφησις του
περιγράμματος της προσωπικότητός του είναι εφικτή κυρίως μέσα από τα γραπτά
του κείμενα και ειδικότερον μέσα από τα ημερολόγιά του. Δια φιλοσόφους του ύψους
και του χαρακτήρος του Søren Kierkegaard, κάθε σελίς του γραπτού
κειμένου τους είναι ένα παράθυρον, το οποίον βλέπει εις την ψυχή τους, κάθε
έργον δε του εν λόγω Δανού φιλοσόφου, διαφωτίζει και μία πτυχή της προσωπικότητός
του και καθιστά διαυγές το ψυχολογικό του υπόβαθρο. Η κατάθλιψις, η οποία διεισέδυσε
εις την ψυχή του από τα έτη της παιδικής του ζωής, κατέστη ο κύριος συντελεστής
του ψυχολογικού υποβάθρου του και διαφαίνεται άλλοτε περισσότερο και άλλοτε
λιγότερο εντός των πολυαρίθμων χειρογράφων του. Ο κυριαρχικός, αυστηρός, ευσεβής,
μελαγχολικός και εν πολλοίς αντικρουόμενος χαρακτήρας του πατέρα του και η ασθενής
αλλά διακριτική παρουσία της μητέρας του, συνέβαλον εις την ανάπτυξιν του ιδιαιτέρως
εσωστρεφούς και μελαγχολικού χαρακτήρος του Søren Kierkegaard. Το σχολικόν
περιβάλλον, χαρακτηριζόμενον από την ειρωνικήν διάθεσιν των συμμαθητών του,
των διδασκάλων του και τας αυστηράς αρχάς της εκπαιδευτικής ατμοσφαίρας της
Δανίας των χρόνων του Kierkegaard, συνέβαλον εις την περαιτέρω επίτασιν της
εσωστρεφείας και του μελαγχολικού βιώματος, με αποτέλεσμα από τότε να κλείνη
προς την κοινωνικήν απομόνωσιν και να οδηγήται αργότερον εις μελαγχολικάς κρίσεις,
εις τα πλαίσια των οποίων ελάμβανε καταλυτικής βαρύτητος ενεργείας δια την ζωήν
του, ως ήτο η επιστροφή του δακτυλίου των αρραβώνων εις την μνηστήν του Regina
Olsen και η μετά τραγικότητος αντιμετώπισις της προσπαθείας διασυρμού του από
τον εκδότην του περιοδικού "Corsair". Μέσα από τας σελίδας του ημερολογίου του,
εκφράζονται σκέψεις μεγίστης μελαγχολίας, αυτομομφής και πλήρους απορρίψεως.
Παρηγορία εις τα καταθλιπτικά βιώματα ανευρίσκει εις την πίστην του εις τον
Θεό, εις την ελπίδα δια την αιωνιότητα και εις την εστίασιν της υψηλής ευφυιας
του εις τον φιλοσοφικόν στοχασμόν και την αναζήτησιν της αρετής και των απολύτων
αξιών.
Η σύγκρουσίς του με τον φιλοσοφικόν στοχασμόν του Hegel και η αναζήτησις των βαθυτέρων κινήτρων της εσωτερικής ζωής του Ανθρώπου, ωδήγησαν εις την διαμόρφωσιν ιδιαιτέρως βαθείας φιλοσοφικής θεωρήσεως, εις τήν οποίαν η ανθρωπίνη ύπαρξις κρίνεται ουχί δια των φαινομενολογικών εκφράσεων, αλλά εκ του βάθους και της απολυτότητος των εσωτερικών βιωμάτων. Κατά την πορείαν της φιλοσοφικής του σκέψεως, τόσον η έμπρακτος ζωή του, όσον και τα γραπτά του κείμενα προσελάμβανον όλο και περισσότερον Χριστοκεντρικόν χαρακτήρα. Η αλληγορία, η ειρωνία, ο σαρκασμός, το ηθικόν άλγος, βαθμηδόν υπεχώρουν προ της εσωτερικής ειρήνης, της αγάπης, της γαλήνης, της πληρότητος και της βαθείας ανεκφράστου αγαλλιάσεως, την οποίαν εβίοι προσεγγίζων την Θεανδρικήν προσωπικότητα του Κυρίου. Η φιλοσοφία του Kierkegaard εκφράζει το μαρτύριον του εσωτερικού πόνου, της καταθλίψεως, της αγωνίας αλλά και την λυτρωτικήν χαράν της Αναστάσεως της ψυχής ενός στοχαστού.
Λέξεις κλειδιά: Kierkegaard, Αγωνία, κατάθλιψις.
