|
|||
|
|||
Ψυχοκοινωνικές συνιστώσες της μοναξιάς
Α. ΠΑΡΑΣΧΑΚΗΣ*
*Ψυχίατρος, Επιμελητής Β΄ ΕΣΥ Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, Δαφνί, Αθήνα
Περίληψη
H μοναξιά είναι μια κατάσταση η οποία ανέκαθεν «συντρόφευε» -σε άλλοτε άλλο βαθμό- την ανθρώπινη ύπαρξη. Αποτελεί γνώρισμα πολλών δημιουργικών και πρωτοπόρων ανθρώπων, όμως γίνεται αφόρητη όταν δεν μπορούμε να ανακουφιστούμε από αυτήν. Πολλά έχουν γραφτεί γι΄ αυτήν σε αλλά πεδία (λογοτεχνία, ποίηση), λιγότερο όμως έχει επισημανθεί ο ρόλος της στην καθημερινότητα των ψυχικά (ή και σωματικά) ασθενών. Η μοναξιά έχει αυξηθεί πολύ στην κοινωνία μας, κυρίως με τη μετοίκηση μεγάλου μέρους του πληθυσμού στις μεγάλες πόλεις, καθώς και εξαιτίας του φόβου της εξάρτησης, ο οποίος συχνά αποτρέπει την εμπλοκή σε δημιουργία σχέσεων κοινωνικής δικτύωσης.
Η μοναξιά σχετίζεται με την επιδείνωση της πορείας σωματικών νοσημάτων (καρδιολογικά προβλήματα, καρκίνος) και την μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης. Η κατάχρηση αλκοόλ και καπνού, συναντάται συχνότερα στα μοναχικά άτομα, με ό,τι επίπτωση μπορεί να έχει η κατανάλωσή τους στην σωματική και ψυχική υγεία. Η μοναξιά θεωρείται ότι σχετίζεται με ενδοκρινολογικές, ανοσολογικές και αυτονομικές δυσλειτουργίες. Άλλες έρευνες αποδίδουν σε αυτήν και την επιδείνωση ή παραμέληση του υγιούς τρόπου ζωής.
Η μοναξιά έχει μεγάλη σημασία στα βιώματα των ψυχικά ασθενών. Περισσότεροι από τους μισούς υποφέρουν από μοναξιά στη ζωή τους. Αυτή αποδίδεται στην πρωτογενή τους νόσο (σχιζοφρένεια, κατάθλιψη), στη δυσκολία δημιουργίας και διατήρησης φιλικών δεσμών, την έλλειψη ευκαιριών κοινωνικής συναναστροφής και το στίγμα της ψυχικής ασθένειας, το οποίο, δυστυχώς, συχνά δημιουργεί τείχη γύρω τους.
Οι προκλήσεις για την ψυχοθεραπεία είναι πολλές. Κατ' αρχήν, η φυγή στην ψυχική νόσο, δεν πρέπει να αποκλείεται για έναν αριθμό ανθρώπων, ως μέσο αντιμετώπισης της αφόρητης μοναξιάς τους. Μέσω της ψυχοθεραπευτικής σχέσης ο ασθενής θεωρεί συχνά ότι ανακουφίζεται από αυτήν. Υπάρχει όμως ο κίνδυνος εγκλωβισμού σε αυτή τη σχέση, για τον θεραπευόμενο, όσο και για το θεραπευτή. Ο πρώτος μπορεί να βλέπει την ψυχοθεραπευτική σχέση ως υποκατάστατο της ανάγκης για εμπλοκή σε άλλους/ νέους δεσμούς ή σαν πρότυπο για τη δημιουργία άλλων σχέσεων, αντιλήψεις αμφότερες λανθασμένες. Ο δεύτερος νιώθοντας ότι ικανοποιούνται ναρκισσιστικές του ανάγκες να κολακευτεί από το ρόλο του ως μοναδικής σχέσης του ασθενούς του και να μην τον ενθαρρύνει να αναπτύξει άλλους (διαφορετικής υφής) δεσμούς.
Υπάρχει και στις μέρες μας τρόπος καταπολέμησης της αφόρητης μοναξιάς, αρκεί να υφίσταται ενεργητική πρωτοβουλία από το άτομο για εμπλοκή σε σχέση με άλλα άτομα και αμοιβαία δέσμευση για την επίτευξη ενός κοινού σκοπού. Δεν είναι σπάνιο, τέλος, να εκτιμάμε περισσότερο την αξία και τα οφέλη της συντροφικότητας, έχοντας βιώσει πρώτα τον πόνο της μοναξιάς. Εγκέφαλος 2010, 47(1):37-42.
Λέξεις κλειδιά: Μοναξιά, ψυχοκοινωνικές, ψυχιατρικές διαταραχές, ψυχοθεραπεία.
