|
|||
ΤΟΜΟΣ 46 - ΕΚΤΑΚΤΟ ΤΕΥΧΟΣ MAΪΟΣ 2009
|
|||
ΤΟΜΟΣ 46 - ΕΚΤΑΚΤΟ ΤΕΥΧΟΣ MAΪΟΣ 2009
8η ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΥΛΛΟΓΟΥ “ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ”
Θέμα: OIKOΓΕΝΕΙΑ: ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Ημερομηνία: 22 Μαϊου 2009
Χαιρετισμός
Α. Διβόλη
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ
Τα χαρακτηριστικά της λειτουργικής οικογένειας: Κατά πόσο είναι διαχρονικά και οικουμενικά;
Β. Τομαράς
Συγκρουσιακά διαζύγια: Τα παιδιά του Αρμαγεδδώνα
Γ. Κολαϊτης
Θετικά και αρνητικά φαινόμενα στη σύγχρονη ελληνική οικογένεια
Μ. Γιωσαφάτ
Η περιθωριοποίηση του παιδιού
Σ. Κωτσόπουλος
Οικογένειες και παιδιά μειονοτήτων στη σύγχρονη Ελλάδα
Θ. Καλλινικάκη
Συμβουλές για ασφαλή και δημιουργική χρήση του internet για παιδί και οικογένεια
Ν. Βασιλάκος
Κοινωνικοποίηση νηπίων: Εκπαιδευτικές οδηγίες για γονείς
Ι. Μάστορα, Χ. Βαλοτάσιου, Ι. Τσούμος
Το παιχνίδι και η συμβολή του στη σημερινή οικογένεια
Γ. Σαγώνας
ΑΝΗΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
Οικογένεια και διαζύγιο: Ισορροπία μεταξύ αμφιθυμίας και εξέλιξης
Α. Παρασχάκης
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ “ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ”
Αικατερίνη Διβόλη
Νευρολόγος-Ψυχίατρος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Διευθυντής σύνταξης και εκδότης περιοδικού “Εγκέφαλος”
Κυρίες και κύριοι
Εκ μέρους των μελών του Εγκεφάλου, της επιστημονικής επιτροπής και της οργανωτικής επιτροπής, θερμά σας καλοσωρίζω.
Όπως οι περισσότεροι γνωρίζετε, το περιοδικό “Εγκέφαλος” πρωτοεκδόθηκε από τρεις ιδιώτες επιφανείς συναδέλφους, τους Φώτη Σκούρα, Αθανάσιο Χατζηδήμο και Μιχαήλ Στριγγάρη το 1950. Στη συνέχεια, για πολλά χρόνια, αποτέλεσε όργανο της Ελληνικής Νευρολογικής και Ψυχιατρικής Εταιρίας. Με την αδρανοποίηση της εταιρίας αυτής και τον διαχωρισμό των δύο ειδικοτήτων το 1990, μιά ομάδα συναδέλφων με επικεφαλής τον Μ. Στριγγάρη ίδρυσε το σύλλογο “Εγκέφαλος” και ανέλαβε τη συνέχιση της έκδοσης του περιοδικού.
Τα τελευταία δώδέκα χρόνια μετά την απώλεια του Μιχ. Στριγγάρη, ανέλαβα την πλήρη ευθύνη της έκδοσης του περιοδικού “Εγκέφαλος”. Η συμμετοχή μου σ’ αυτή τη διαδικασία από το 1970 κατέστησε εφικτό το έργο αυτό.
Το περιοδικό είχε ήδη εθνική αναγνώριση (ΦΕΚ: Α3β/447-β19/16-1-1985) και οι εργασίες που δημοσιεύονται σ’ αυτό αποτελούν κριτήριο για τη διεκδίκηση και κατάληψη θέσης του κλάδου γιατρών Ε.Σ.Υ.
Σαν σύλλογος, πλέον, “Εγκέφαλος”, εργαστήκαμε προς δύο κατευθύνσεις: α) τη συνέχιση της έκδοσης του περιοδικού και β) τη δραστηριοποίηση σε άλλους τομείς, με τα εξής αποτελέσματα:
H σημερινή ημερίδα πραγματεύεται την Οικογένεια: προκλήσεις στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία.
Τα γεγονότα του περασμένου Δεκεμβρίου ήταν συνταρακτικά και προβληματιστήκαμε όλοι γιατί συμμετείχαν νέα άτομα και παιδιά, προερχόμενα φυσικά από κάποιες οικογένειες.
Ποιά ήταν η αιτία ή οι αιτίες αυτής της βίαιης συμπεριφοράς και κοινωνικής αναταραχής;
Το πρόβλημα ή τα προβλήματα αφορούσαν στην οικογένεια; Στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, γενικά στις συνθήκες διαβίωσης; Ή αφορούσε και σε μιά ελλειπή ικανότητα προσαρμογής του ατόμου στον τάχιστα μεταβαλλόμενο κόσμο μας;
Ακόμα κάνω μια υπόθεση: Η βίαιη συμπεριφορά θα μπορούσε να ήταν μια θορυβώδης αντίδραση προσαρμογής σε μια προσπάθεια αναθεώρησης, ανακατάταξης ή ενσωμάτωσης σκέψεων, ιδεών, αξιών;
Σήμερα όμως έχουμε κοντά μας πολύ αξιόλογους επιστήμονες, ξεχωριστούς ο κάθε ένας στον τομέα του που θα μας αναπτύξουν διεξοδικά το θέμα τους ευχαριστώ θερμά, όπως και όλους σας και εύχομαι καλή επιτυχία.
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ: ΚΑΤΑ ΠΟΣΟ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΑ;
Βλάσσης Τομαράς, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής
ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΑ ΔΙΑΖΥΓΙΑ: ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΡΜΑΓΕΔΔΩΝΑ
Γεράσιμος Κολαϊτης, Επίκουρος Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής
Είναι γνωστό πως τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας αυξάνονται τα περιστατικά παιδιών που συχνά εμπλέκονται και ταλαιπωρούνται από τις μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες των χωρισμένων γονέων τους (γνωστά και ως "παιδιά του Αρμαγεδδώνα"). Τα διαζύγια που συνοδεύονται από έντονες διαμάχες και συγκρούσεις δεν αποτελούν την πλειοψηφία των περιστατικών που παραπέμπονται στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους, σίγουρα όμως συνδέονται με ψυχική φθορά στα ίδια τα παιδιά, στις οικογένειές τους, καθώς επίσης και στους ειδικούς ψυχικής υγείας ή άλλα εμπλεκόμενα πρόσωπα.
Χρειάζεται να διακρίνουμε τα παιδιά του διαζυγίου από εκείνα που εμπλέκονται στις έντονες διαμάχες των γονιών τους, και το ίδιο ισχύει και για τις επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική τους υγεία, οι οποίες θα αναφερθούν λεπτομερώς. Η συνεχιζόμενη έκθεση του παιδιού στις σοβαρές συγκρούσεις των γονιών του, είτε στα πλαίσια γάμου είτε στα πλαίσια διαρκούς ανταγωνισμού μετά το διαζύγιο, μπορεί να προκαλέσει σοβαρό κίνδυνο για την ψυχική του υγεία και ανάπτυξη.
Επιπλέον, θα παρουσιαστούν στοιχεία που αφορούν δύο καταστάσεις, οι οποίες περιγράφονται στα πλαίσια συγκρουσιακών διαζυγίων: 1) οι ψεύτικοι ισχυρισμοί για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών και 2) το σύνδρομο αποξένωσης από τον γονέα. Αναφέρονται τα αποτελέσματα μεγάλων διεθνών μελετών, σύμφωνα με τις οποίες τα ποσοστά ψευδών ή μη επιβεβαιωμένων καταγγελιών σεξουαλικής κακοποίησης είναι υψηλά. Επίσης, οι τρόποι εκδήλωσης του συνδρόμου αποξένωσης του παιδιού από το γονέα του ανάλογα με τη βαρύτητα της περίπτωσης.
Τέλος, γίνονται προτάσεις σχετικά με την αξιόπιστη αξιολόγηση και διαχείριση τέτοιων περιπτώσεων καθώς και τα γενικότερα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από την πολιτεία. Τονίζεται η ανάγκη, λόγω του αυξανόμενου όγκου περιπτώσεων με ψεύτικες καταγγελίες κακοποίησης, οι παιδοψυχίατροι να διαθέτουν τη γνώση και εμπειρία ώστε να μπορούν να ξεχωρίζουν πραγματικές από ψεύτικες περιπτώσεις κακοποίησης. Επιπλέον, είναι απαραίτητο και άλλοι επιστήμονες που ασχολούνται με παιδιά π.χ. εισαγγελείς ανηλίκων, να ενημερωθούν για το φαινόμενο.
ΘΕΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Ματθαίος Γιωσαφάτ, Ψυχίατρος-Ψυχαναλυτής-Ψυχοθεραπευτής, τέως Διευθυντής Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου Οικογενείας Λονδίνου
Ο άνθρωπος είναι βιολογικό, ψυχολογικό και κοινωνικό ον. Η βιολογική πλευρά και οι ψυχολογικές του ανάγκες δύσκολα αλλάζουν και απαιτούν αιώνες (δαρβινικής) εξέλιξης. Εκείνο που αλλάζει συνεχώς είναι οι κοινωνικές συνθήκες κατά τη διάρκεια της συνεχούς ιστορικής εξέλιξης της ανθρώπινης πολιτιστικής πορείας.
Μετά μιά σύντομη ιστορική αναδρομή στο θεσμό του γάμου, ερευνάται κατά πόσο ο θεσμός είναι πράγματι σε κρίση. Ο συγγραφέας θεωρεί ότι γενικότερα ο γάμος και η οικογένεια είναι σήμερα κατά πολύ καλλίτερα. Οι σύγχρονες όμως κοινωνικές συνθήκες, μερικές από τις οποίες περιγράφονται, δημιουργούν μερικά πολύ έντονα προβλήματα στη σημερινή οικογένεια, κυρίως στην ανατροφή των παιδιών.
Η γενίκευση της εργασίας των γυναικών έξω από το σπίτι δημιούργησε μια “νεοεκτεταμένη”οικογένεια με σημαντικότατες συνέπειες για την ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών και παρεπόμενα φαινόμενα, ιδιαίτερα όταν τα παιδιά φθάνουν στην εφηβεία. Διαταραχές της αυτοεκτίμησης και δυσκολίες στη δημιουργία ουσιαστικών δεσμών με τους άλλους οδηγούν τους έφηβους σε μια παθολογική εσωστρέφεια (κατάθλιψη, απόπειρες αυτοκτονίας και άλλες ψυχολογικές διαταραχές) ή σε μια παθολογική εξωστρέφεια (αντικοινωνική επιθετικότητα, παραβατικότητα, αδιαφορία για το μέλλον κλπ). Τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και άλλες εξαρτήσεις κυμαίνονται μεταξύ αυτών των αντιδράσεων.
Κλείνοντας, ο συγγραφέας παρουσιάζει μερικές σκέψεις του για τις πιθανές άμεσες μελλοντικές εξελίξεις της οικογένειας, καθώς και κάποιες σχετικές προτάσεις του.
Η ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
Σωτήρης Κωτσόπουλος, Παιδοψυχίατρος, τ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Calgary.
Οι μεγάλες αλλαγές που έχουν επιτελεσθεί τις τελευταίες δεκαετίες στην Ελληνική κοινωνία και στη δόμηση των πόλεων και αγγίζουν κάθε οικογένεια, έχουν θέσει στο περιθώριο σε μεγάλη έκταση τις φυσικές και ψυχολογικές ανάγκες του παιδιού. Η παραδοσιακή κουλτούρα της ευρύτερης οικογένειας που φρόντιζε τα παιδιά αν οι γονείς ήταν απόντες έχει εκλείψει εκτός από εξαιρέσεις. Τώρα τη θέση των απόντων γονέων συνήθως παίρνουν απαίδευτοι 'τροφοί' από κάποια ξένη χώρα ή παιδικοί σταθμοί. Ο ρόλος των γονέων εκτός από την οικιακή φροντίδα έχει περιορισθεί σε βιαστικές προσπάθειες να 'διαβάσουν το παιδί' τις απογευματινές ώρες ή να το περιφέρουν από φροντιστήριο σε φροντιστήριο, κατά προτίμηση με το αυτοκίνητο ακόμη και σε μικρές πόλεις, για ξένες γλώσσες, χορό, εκμάθηση μουσικών οργάνων και άλλα παρόμοια. Όταν πια η ημέρα έχει τελειώσει με ευχαρίστηση γονείς και παιδιά εγκαταλείπονται στην αποχαυνωτική τηλεόραση μέχρι να έρθει η ώρα του ύπνου.
Η γειτονιά επίσης όπου τα παιδιά γνωρίζονταν μεταξύ τους και έφτιαχναν με το παιχνίδι τη δική τους μικρή κοινωνία έχει και αυτή εξαφανισθεί ακόμη και σε μικρές πόλεις. Οι δρόμοι και τα άδεια οικόπεδα-αλάνες έχουν αλωθεί από τα αυτοκίνητα και από πολυώροφες οικοδομές. Ακόμη και τα πεζοδρόμια δεν είναι πια διαθέσιμα για τα παιδιά. Έτσι το παιδί που έχει τελειώσει με όλες τις 'μορφωτικές του δραστηριότητες' (μαθήματα κλπ) δεν μπορεί να ακολουθήσει τη φυσική του διάθεση για αναζήτηση παρέας και παιχνιδιού.
Ο μοναχικός βίος του παιδιού ξεκινάει από το σπίτι του. Η τηλεόραση γίνεται ο 'φαντασιακός του σύντροφος' από πολύ μικρή ηλικία. Από εκεί το παιδί γίνεται δέκτης υποδειγμάτων συμπεριφοράς όπου τα άτομα συναλλάσσονται εγωκεντρικά και βίαια. Σε ένα επόμενο στάδιο το παιδί αναζητεί συναλλαγή και παιχνίδι με εικονικούς ήρωες, μέσα από τα λεγόμενα video-παιχνίδια τα περισσότερα από τα οποία είναι εξαιρετικά βίαια. Η φυγή από τη μοναξιά μπορεί να γίνει με επικοινωνία με 'άλλους' που αναζητούνται μέσω κινητών τηλεφώνων, SMS και του internet.
Οι αλλαγές που παρατηρούνται στην Ελληνική οικογένεια και στο κοινωνικό περίγυρο ιδιαιτέρα στα μεγάλα αστικά κέντρα με συνέπειες στον ψυχολογικό και κοινωνικό βίο του παιδιού δεν πρέπει ν΄ αντιμετωπισθούν με μοιρολατρία και αδράνεια. Οι ποικίλες όψεις του προβλήματος αυτού μπορούν και πρέπει ν΄ αντιμετωπισθούν με οργανωμένη κοινωνική δράση.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ
Θεανώ Καλλινικάκη, Καθηγήτρια Κοινωνικής Εργασίας Α.Π.Θ.
Μετά από μια σύντομη παρουσίαση των πολιτικών, που αφορούν άμεσα τις οικογένειες και τα παιδιά, και εκείνων που επιδρούν σε αυτά, η εισήγηση εστιάζεται στο βαθμό πρόσβασης - αξιοποίησης τους από τις οικογένειες, που χαρακτηρίζονται “ευάλωτες”.
Η εισήγηση αντλεί από τις διαπιστώσεις τριών ερευνών εκτίμησης κοινωνικών αναγκών, που διεξήχθηκαν σε μειονοτικές κοινότητες της Θράκης με τη μέθοδο της επιτόπιας συνέντευξης. Επικεντρώνοντας στον λόγο των ίδιων των γονέων επιχειρείται η ανάλυση των αντιλήψεων, των απόψεων και των εμπειριών τους σχετικά με το εάν και πως έχουν ωφεληθεί από τα μέτρα κοινωνικής πολιτικής και τις υπηρεσίες που παρέχονται σε αυτούς και τα παιδιά τους τα τελευταία 15-20 χρόνια. Επίσης αναδεικνύει τις απόψεις τους σχετικά με το είδος της υποστήριξης που θα χρειαζόντουσαν στο μέλλον.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Νίκος Βασιλάκος, Δημοσιογράφος, εκπομπή “Ψηφιακή Ελλάδα” (ΕΤ-1), εκπρόσωπος “Internet now”.
Ένας καινούριος, υπέροχος κόσμος, ανοίγεται με την χρήση του Internet στα μάτια των παιδιών - και στην ψυχή τους. Ταξίδια σε μέρη μακρινά, εικόνες που εντυπωσιάζουν, ιδέες που ξαφνιάζουν, καινούργιοι φίλοι.
Η χρήση του Internet ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα, την παραγωγικότητα και επιτρέπει στους χρήστες να επισκέπτονται χιλιάδες δικτυακούς τόπους ενημέρωσης, μόρφωσης και ψυχαγωγίας. Το Internet γεφυρώνει κόσμους, αποστάσεις, κοινωνικές διαφορές και αποτελεί μέσο επικοινωνίας, προόδου και ανάπτυξης όταν η χρήση του ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες χρήσης.
Ακολουθώντας απλές, λογικές συμβουλές και αξιοποιώντας την πείρα ειδικών, μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις δυνατότητες που παρέχει το ίδιο το Διαδίκτυο και οι εταιρίες που εξασφαλίζουν τη σύνδεση:
Μάθετε τη χρήση και τις λειτουργίες του Διαδικτύου μαζί με τα παιδιά σας και θυμηθείτε πως η δική σας φοβία για το "άγνωστο" Internet είναι κακός σύμβουλος.
Στην ομιλία θα επισκεφτούμε "ζωντανά" διευθύνσεις στο Internet και θα εξηγήσουμε τις δυνατότητες και τα προβλήματα που δημιουργούνται από την κακή χρήση.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΝΗΠΙΩΝ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ
Ιωάννα Μάστορα, Διδάκτωρ Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Χριστίνα Βαλοτάσιου, Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Παν/μίου Θεσσαλονίκης
Ιωάννης Τσούμος, Καθηγητής Φυσικής Αγωγής
Η κοινωνικοποίηση αποτελεί βασικό θέμα της ανθρώπινης ανάπτυξης. Απασχολεί τους επιστήμονες της εξελικτικής ψυχολογίας, αλλά και όλους όσοι εμβαθύνουν στις αναπτυξιακές περιόδους της ζωής (Hughes, M. & Kroehler, M., 2007). Η κοινωνικοποίηση ακολουθεί τρία στάδια: το πρωτογενές στάδιο, που περιλαμβάνει την κοινωνικοποίηση από την οικογένεια, το δευτερογενές στάδιο, που περιλαμβάνει την κοινωνικοποίηση από το θεσμό της εκπαίδευσης, και το τρίτο στάδιο της κοινωνικοποίησης ενηλίκων, όταν τα δρώντα υποκείμενα αναλαμβάνουν να παίξουν ρόλους για τους οποίους δεν έχουν επαρκώς εκπαιδευθεί (Abercrombie, N., Hill, St. and Turner, B., 2006)
Σήμερα οι κοινωνικοί ψυχολόγοι και ψυχαναλυτές αναγνωρίζουν τη σημασία του πρώτου σταδίου κοινωνικοποίησης. Συνυπολογίζουν ειδικούς κοινωνικούς παράγοντες όπως τους διαφόρους τύπους οικογενειών, τις μεθόδους διδασκαλίας των παιδιών και την πρωτεύουσα επιρροή των μελών της οικογένειας και της διαπροσωπικής σχέσης των γονιών με το παιδί και μεταξύ τους (Schaffer, R., 1996). Είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι γονείς που αναλαμβάνουν το πρωτογενές στάδιο της κοινωνικοποίησης να είναι εφοδιασμένοι με ειδικές οδηγίες και συμβουλευτικές κατευθύνσεις, ώστε να ανταποκρίνονται με επιτυχία στο δύσκολο έργο της κοινωνικοποίησης του παιδιού πριν ακόμη το εμπιστευτούν σε ειδικευμένους επιστήμονες. Μέσα στην οικογένεια το παιδί διαπλάθεται από τη συμπεριφορά, τη γλώσσα, τις γνώσεις, τις ιδέες, τις πεποιθήσεις και τα πρότυπα της, αλλά και από τον τρόπο που η οικογένεια φιλτράρει και παρουσιάζει τον αντικατοπτρισμό της εξωτερικής πραγματικότητας και την ποιότητα του εξωτερικού περιβάλλοντος (Winnicott, D. 1995)
Η παρούσα εργασία επιχειρεί να ανιχνεύσει τις ιδιαίτερες ανάγκες του παιδιού προσχολικής ηλικίας και να παρουσιάσει με απλό, πρακτικό κι εύληπτο τρόπο ένα πλαίσιο ειδικών οδηγιών για τους γονείς που να βασίζεται σε αναγνωρισμένες μεθόδους κοινωνικοποίησης και θεμελιώδεις αρχές διαπαιδαγώγησης.
ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Γεώργιος Σαγώνας, Αναλυτής Συστημάτων Πληροφορικής
Το παιγνίδι, εξετάζοντάς το είτε ως όργανο - άθυρμα, είτε ως διαδικασία, θεωρείται άριστο μέσο ενεργοποίησης των φυσικών, διανοητικών και ψυχικών δυνάμεων του ατόμου για άσκηση, διασκέδαση, ανάπαυση και ευχαρίστηση, σωματική, πνευματική και ψυχική. Από αρχαιοτάτων χρόνων, είχε ενταχθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία με πρωτεύοντα μάλιστα ρόλο, τουλάχιστον στη νηπιακή, παιδική και εφηβική ηλικία, ενώ από πολλών ετών, αποτέλεσε το αντικείμενο έρευνας και μελέτης των επιστημών της Κοινωνιολογίας, της Ψυχολογίας, ιδιαίτερα της Παιδοψυχολογίας, της Βιολογίας,της Παιδαγωγικής και της Λαογραφίας.
Έτσι η κάθε επιστήμη και από τη δική της σκοπιά εξετάζοντας το παιγνίδι, έχει να παρουσιάσει διάφορες και μερικές φορές διϊστάμενες θεωρείες, για την αρχή το χαρακτήρα και τη σκοπιμότητά του.
Η Λαογραφία, εξετάζοντας το εθιμικό και ψυχαγωγικό μέρος του παιγνιδιού, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην επινοητική τεχνική του, συγκρίνοντας τη φυσική παρουσία των παιγνιδιών στις παιδικές και στις πρωτόγονες κοινωνίες, εξάγει από τη μελέτη των παιγνιδιών ιδιαίτερα εθνογραφικά συμπεράσματα με σημαντική κοινωνιολογική σημασία και βλέπει τα παιγνίδια ως μέσα ενίσχυσης των κοινωνικών θεσμών, διατήρησης των αρχέγονων εθίμων, ενώ θεωρεί πως μέσω των παιγνιδιών επιτυγχάνεται η προετοιμασία των παιδιών για τους ρόλους των στην αυριανή κοινωνία.
Η Παιδαγωγική, ακολουθώντας την του Πλάτωνος ρήση: "παιδεία εστί, η των παίδων ολκή προς τον ορθόν λόγον", προσπαθεί να αξιοποιήσει το παιγνίδι στην εκπαιδευτική διαδικασία και μέσα απ΄ αυτή προβάλλει, επισημαίνει και τονίζει τη μεγάλη παιδαγωγική του σημασία.
Η Ψυχολογία - Παιδοψυχολογία αλλά και η Κοινωνιολογία, θεωρούν πως το παιγνίδι:
Η σημερινή αστικοποιημένη κοινωνία, με τον τρόπο ζωής που διαμόρφωσε και τις προτεραιότητες που έχει θέσει, στερεί από το παιδί τις βασικές προϋποθέσεις ενασχόλησής του με τα ευχάριστα και τα τερπνά. Η συνεχής προσπάθεια της σύγχρονης οικογένειας, για μεγιστοποίηση των οικονομικών της απολαβών, ελαχιστοποίησε αν δεν αποστέρησε πλήρως, τον ελεύθερο χρόνο ενασχόλησής της με τα ευχάριστα και τα τερπνά, και ταυτόχρονα εξάλειψε τον απαραίτητο ζωτικό, ανοιχτό χώρο που απαιτείται για τα ομαδικά παιγνίδια. Έτσι τα παιδιά, μη έχοντας που να διοχετεύσουν την ενεργήτικότητά τους, το δυναμισμό τους, τη ζωντάνια τους, καταφεύγουν είτε στα παιγνίδια αθύρματα, ξενόφερτα στη συντριπτική τους πλειοψηφία, είτε στα ηλεκτρονικά παιγνίδια, με ολέθρια στις περισσότερες των περιπτώσεων αποτελέσματα στη σωματική, πνευματική και ψυχική τους υπόσταση.
ΑΝΗΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΖΥΓΙΟ: ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΜΦΙΘΥΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗΣ
Αντώνης Παρασχάκης, Ψυχίατρος, Επιμελητής Β’ ΕΣΥ, Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, Δαφνί, Αθήνα.
ΣΚΟΠΟΣ: Στο πλαίσιο των ευρύτερων κοινωνικών αλλαγών, το διαζύγιο σε οικογένεια συναντάται όλο και συχνότερα στην Ελλάδα. Η προσαρμογή στη μετά-διαζύγιο πραγματικότητα αποτελεί πεδίο δύσκολων προκλήσεων αλλά και αισιόδοξων προοπτικών.
ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: Υλικό από σχετική βιβλιογραφία και από διαχείριση περιστατικών στο Ψ.Ν.Α.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Σε περιπτώσεις διαζυγίου τα παιδιά διχάζονται ανάμεσα στην επιθυμία τους να συνάψουν σχέση με τον πατριό/μητριά και την αίσθηση προδοσίας προς τον φυσικό γονέα. Ο σύντροφος ενός γονέα με παιδιά αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην ανάγκη να αναλάβει ο ίδιος τον ρόλο του γονιού και το φόβο της δικής του ακύρωσης ή της υπονόμευσης της σχέσης των παιδιών με τους φυσικούς τους γονείς, ενώ προβληματίζεται για το αν και πότε έχει το δικαίωμα να καθοδηγήσει και να εκφράσει αγάπη, στοργή και θυμό. Ο φυσικός γονέας που ζει μακριά από τα παιδιά του διατηρεί συναισθήματα θυμού, ενοχών, λύπης και απογοήτευσης, που συχνά εκτονώνονται στη σχέση με τον/την πρώην σύζυγο και το σύντροφό του/της που ζει με το δικό του παιδί και τον “υποκαθιστά” στον γονεϊκό του ρόλο. Από την άλλη όμως πλευρά, το διαζύγιο είναι απόφαση η οποία απαιτεί θάρρος και πολύ συχνά ανατρέπει ισορροπίες προς όφελος και όχι σε βάρος των παιδιών και των γονέων τους. Παρακολουθώντας τους συμβιβασμούς και την εξέλιξη του νέου ζευγαριού, έχουν και τα παιδιά τη δυνατότητα να “εκπαιδεύονται” στη διαχείριση κρίσεων, την ευελιξία στην εξεύρεση λύσεων και τη δυνατότητα να δημιουργούν νέες ισορροπίες. Τα σοβαρότερα προβλήματα παρατηρούνται σε οικογένειες όπου επικρατεί εικόνα ψευδό-αρμονίας και συγκάλυψης προβλημάτων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Είναι δύσκολος ο χειρισμός των αμφιθυμικών συναισθημάτων που συνοδεύουν το διαζύγιο σε μια οικογένεια. Είναι όμως απαραίτητη η επεξεργασία τους, διότι η όλη διαδικασία μπορεί να γίνει φορέας γόνιμων αλλαγών. Τα αδιέξοδα των οικογενειακών σχέσεων λειτουργούν συχνά ως εφαλτήριο για την συνειδητοποίηση της ανάγκης για αυτογνωσία και συνεισφέρουν στην ψυχολογική και διαπροσωπική εξέλιξη.