Θεραπεία μείζονος κατάθλιψης με βενλαφαξίνη

Σ. ΗΛΙΑΣ, Α. ΦΩΤΙΑΔΟΥ, Ν. ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ, Α. ΣΙΑΤΟΥΝΗ, Π. ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Ψυχιατρικό Τμήμα Νοσοκομείου Ε.Ε.Σ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» Αθήνα
Ανακοινώθηκε στο 16ο Πανελλήνιο Ψυχιατρικό Συνέδριο (5ος 2000)

Περίληψη
 Σκοπός της παρούσης εργασίας είναι η μελέτη της αποτελεσματικότητας της βενλαφαξίνης στη θεραπεία της μείζονος κατάθλιψης. Μελετήθηκαν 50 ασθενείς (60%Γ) με μείζονα κατάθλιψη, σύμφωνα με τα κριτήρια του DSM lV. 30% των ασθενών ήταν >65 ετών. Το 40% ήταν στο πρώτο καταθλιπτικό επεισόδιο. Στους ασθενείς >65 ετών χορηγήθηκαν 75 έως 100 mg ημερησίως και στην πλειοψηφία των νεώτερων 100 έως 150 mg για μια περίοδο 8 εβδομάδων. Οι ασθενείς εξετάζοντο εβδομαδιαίως και ελέγχοντο για τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες. Χρησιμοποιήθηκαν οι κλίμακες Hamilton κατάθλιψης (ΗΑΜ - D17) και άγχους (HΑΜ - Α).
 Εδόθησαν επιπλέον οδηγίες για τη χρησιμοποίηση συμπεριφορικών - γνωσιακών τεχνικών.
14% των ασθενών διέκοψαν τη θεραπεία λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών. 79% των ασθενών που ολοκλήρωσαν τη θεραπεία παρουσίασε βελτίωση στο τέλος της 8ηs εβδομάδας. Σαφή βελτίωση εμφάνιζε στο τέλος της 4η εβδομάδας το 65%,την 6η εβδομάδα το 70% των ασθενών.
Δεν βρέθηκαν σημαντικές διαφορές στην ανταπόκριση μεταξύ των υπερηλίκων και των νεώτερων.
Τ' αποτελέσματα αυτά ενισχύουν την άποψη ότι η βενλαφαξίνη αποτελεί ένα αποτελεσματικό και ασφαλές αντικαταθλιπτικό.

Σκοπός

Είναι η μελέτη της αποτελεσματικότητας της βενλαφαξίνης στη θεραπεία της μείζονος κατάθλιψης σε εξωτερικούς ασθενείς.

Υλικό και μέθοδος

Μελετήθηκαν 50 ασθενείς (60% Γ) με μείζονα κατάθλιψη σύμφωνα με τα κριτήρια του DSM IV. Μέση ηλικία 45 έτη (25 έως 85 ετών). Το 30% των ασθενών ήταν >65 ετών. Για το 40% ήταν το 1 καταθλιπτικό επεισόδιο. Η βαθμολογία στην κλίμακα κατάθλιψης του Hamilton (ΗΑΜ - D17) ήταν τουλάχιστον 17. Ασθενείς με άνοια και βαθμολογία στο Μ.Μ.S.Ε. <του 25 αποκλείστηκαν, καθώς και ασθενείς με σοβαρή και όχι σταθεροποιημένη νόσο ή οργανική συναισθηματική διάγνωση. Χρησιμοποιήσαμε επίσης την κλίμακα άγχους Hamilton (ΗΑΜ-Α).

Στους ασθενείς >65 ετών χορηγήθηκαν 75 έως 100 mg ημερησίως. Στην πλειοψηφία των νεώτερων χρησιμοποιήθηκαν 100 έως 150 mg και μόνο 9% έλαβε >150 mg έως 225 mg ημερησίως για μια περίοδο 8 εβδομάδων. Οι ασθενείς εξετάζοντο εβδομαδιαίως και ερωτήθησαν λεπτομερώς (καθώς και οι συγγενείς τους) για όλες τις ανεπιθύμητες ενέργειες. Ελέγχθησαν τα ζωτικά σημεία και έγινε ΗΚΓ στους έχοντες καρδιολογικό πρόβλημα πριν, τη 2η εβδομάδα και στο τέλος της θεραπείας. Απάντηση στην θεραπεία θεωρήθηκε η μείωση της ΗΑΜ - D17 τουλάχιστον κατά 50% της αρχικής βαθμολογίας.

Δίναμε επιπλέον στους ασθενείς μας οδηγίες για χρησιμοποίηση συμπεριφορικών - γνωσιακών τεχνικών (προγραμματισμός δραστηριοτήτων, τεχνικές ευχαρίστησης, αμφισβήτηση και τροποποίηση γνωσιών).

Αποτελέσματα

Το 36% των ασθενών (κυρίως ηλικιωμένοι) έπαιρναν και άλλα φάρμακα. Το 10% διέκοψαν τη θεραπεία λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών (ναυτία, ζάλη, πονοκέφαλος, υπνηλία, αύξηση της αρτηριακής πίεσης) και το 4% λόγω μη ανταπόκρισης στη θεραπεία.

Το 79% που ολοκλήρωσε τη θεραπεία παρουσίασε βελτίωση στο τέλος της 8ης εβδομάδας.

Σαφή βελτίωση εμφάνιζε στο τέλος της 4ης εβδομάδας το 65% και την 6η εβδομάδα το 70% των ασθενών. Ανάλογη ήταν και η μείωση της κλίμακας άγχους Hamilton (ΗΑΜ - Α).

Τα υψηλότερα ποσοστά βελτίωσης των ασθενών μας, σε σχέση με άλλες μελέτες τα αποδίδουμε στη χρησιμοποίηση και των συμπεριφερικών - γνωσιακών τεχνικών.

Δεν είδαμε ταχεία έναρξη δράσης της βενλοφαξίνης από τη 2 εβδομάδα κι αυτό πιθανότατα λόγω της μικρότερης δοσολογίας που χορηγήσαμε. Αναφέρονται ενδείξεις για δοσοεξαρτώμενη ανταπόκριση ακόμα και μετά την πάροδο μόνο μιας ή δύο εβδομάδων ιδίως σε δοσολογία 150 ή 200 mg1,2.

Ανεπιθύμητες ενέργειες απ' αυτούς που ολοκλήρωσαν τη θεραπεία ανέφερε το 25% των ηλικιωμένων και το 16% των νεώτερων, δηλαδή συνολικά το 19% των ασθενών. Όμως στο τέλος της 2ης εβδομάδας η έντασή τους ήταν ήπια ως μέτρια.

Μόνο σε δύο ηλικιωμένους αυξήθηκε η συστολική αρτηριακή πίεση. Δεν ανεφέρθη σαν από τον καρδιολόγο τους διαταραχές του ρυθμού ούτε ιδιαίτερα προβλήματα από τη συνέργεια της βενλαφαξίνης με τα άλλα χορηγούμενα φάρμακα.

Μελέτες αναφέρουν την υπεροχή της βενλαφαξίνης έναντι των SSRI και των TCA (74% έναντι 61 των SSRI και 58% των TCA)3,4,5,6,7.

Τα ποσοστά βελτίωσης με βενλαφαξίνη, που αναφέρουν, κυμαίνονται από 52% έως 90%, οι περισσότερες όμως αναφέρουν ποσοστά περί το 70%2, 3, 4, 7, 8, 9, 10.

Αναφέρεται επίσης η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της βενλαφαξίνης ως θεραπεία πρώτης γραμμής για τη μείζονα κατάθλιψη σε συνδυασμό με άγχος γιατί είναι το πρώτο αντικαταθλιπτικό που αποδεδειγμένα έχει σημαντικά αγχολυτικά αποτελέσματα σε ασθενείς με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή1,11,12.

Μελέτες όχι μόνο σε νεαρά άτομα αλλά και σε ηλικιωμένους που ήταν σε θεραπεία ενός έως και δύο έτη με βενλαφαξίνη απέδειξαν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά της στην κατάθλιψη8,13,14,15.

Μικρά ποσοστά ασθενών 7% ως 10% διακόπτουν τη θεραπεία λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών ενώ αυτές μειώνονται σημαντικά τη 2η εβδομάδα.

Η βενλαφαξίνη αυξάνει την αρτηριακή πίεση σε μικρό ποσοστό ασθενών κι αυτό σε δόσεις πάνω 200 mg, ενώ σε δόσεις μέχρι 100 mg την αυξάνει σε ποσοστό 2.5%. Αντιχολινεργικές παρενέργειες αναφέρονται από το 7% των ασθενών7,8,16,17.

Συμπεράσματα

Η βενλαφαξίνη αποτελεί ένα αποτελεσματικό και ασφαλές αντικαταθλιπτικό. Τα ευρήματά μας είναι παρόμοια μ' εκείνα της υπάρχουσας βιβλιογραφίας και το μεγαλύτερο ποσοστό βελτίωσης των ασθενών μας οφείλεται πιθανότατα στις ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις οι οποίες αυξάνουν το θεραπευτικό αποτέλεσμα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Khan A., Upton Gn., Rudolf Rh., Entsuan R., Leventer Sm., The use of venlafaxine in the treatment of major depression associated with anxiety: a dose-response study. J Clin Psychopharmacology 1998; 18: 19-25.
  2. Montgomery SA: Rapid onset of action of venlafaxine. J Clin Psychopharmacology 1995; 10 suppl 2: 21-27.
  3. Einarson TR, Arikian SR, Casciano J, Doyle SS: Comparison of extended - release venlafaxine, SSRI and TCA in the treatment of depression; a meta - analysis of randomized control trials. Clin-Ther 1999; 21(2): 296-308.
  4. Poirier MF, Boyer P.: Venlafaxine and paroxetine in treatment of resistant depression; a double-blind randomized comparison Br J Psychiatry 1999; 175: 12-16.
  5. Silverstone PH, Ravindran A.: Once daily venlafaxine extended release (XR) compared with fluoxetine in outpatients with depress ion and anxiety: venlafaxine XR 360 study group. J Clin Psychiatry 1999; 60(1): 22-28.
  6. Costa and Silva J: Randomized double - blind comparison of venlafaxine and fluoxetine in outpatients with major depression J Clin Psychiatry 1999; 60(5): 338-340.
  7. Schweizer E, Feighner J, Mandos LA, Rickele K: Comparison of venlafaxine and imipramine in the acute treatment of major depression in outpatients. J Clin Psychiatry 1994; 55; 104-108.
  8. Dierick M: An open-label evaluation of the long-term safety of oral venlafaxine in depressed elderly patients. Annals of clinical psychiatry 1996; 8: 169-178.
  9. Joffe RT, Marshal AM, Lee DK: A large open-label study of venlafaxine in depressed outpatients by community based physicians. J Clin Psychiatry 1998; 59(10): 515-520.
  10. Dierick M, Ravizza L, Realini R, Martin A: A double-blind comparison of venlafaxine and fluoxedine for treatment of major depression in outpatients. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry 1996; 20 (1): 57-71.
  11. Bakish D: The patient with co morbid depression and anxiety; the unmet need. J Clin Psychiatry 1999; 60 suppl; 20-24.
  12. Rudolph RL, Entsuan R, Chitra R: A meta-analysis of the effects of venlafaxine on anxiety associated with depression. J Clin Psychopharmacol 1998; 18 (2): 136-144.
  13. Zimmer B, Kant A, Zeiler D, Brilmayer M: Antidepressant efficacy and cardiovascular safety of venlafaxine in young vs. old patients with co morbid medical disorders. Int J Psychiatry Med 1997; 46(3): 293-296.
  14. Amore M, Ricci M, Zanardi R, Perez J, Ferrari G: Long-term treatment of geropsychiatric depressed patients with venlafaxine. J Affect Disord 1997; 46(3): 352-357.
  15. Feighner JR: Cardiovascular safety in depressed patients; focus on venlafaxine. J Clin Psychiatry 1995; 56: 574-579.
  16. Thase ME: Effects of venlafaxine on blood pressure; a meta analysis of original data from 3744 depressed patients. J Clin Psychiatry 1998; 59(10): 502-508.
  17. Danjou P, Hackett D: Safety and tolerance profile of venlafaxine. Int Clin Psychopharmacol 1995; 10 suppl 2: 15-20.