Ψυχικές διαταραχές και βία
ΚΟΝΤΑΞΑΚΗΣ Β.Π.
Αν. Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Chair. Section on Preventive Psychiatry, WPA

Περίληψη
Οι πράξεις βίαιης-επιθετικής- παρορμητικής συμπεριφοράς αλλά και οι αυτοκαταστροφικές πράξεις, αποτελούν, στις μέρες μας, μεγάλα κοινωνικά προβλήματα. Δεδομένη, εξάλλου, θεωρείται η διαπλοκή ψυχοκοινωνικών αλλά και βιολογικών παραγόντων στην εκδήλωσή τους. Η επικινδυνότητα για εκδήλωση βίαιης συμπεριφοράς του ατόμου με ψυχική διαταραχή είναι πάντα, ένα αμφιλεγόμενο θέμα. Από τις ψυχιατριακές διαταραχές εκείνες που συνδέονται περισσότερο με βίαιη-επιθετική συμπεριφορά είναι η κατάχρηση οινοπνευματωδών και άλλων ουσιών, και η νοητική καθυστέρηση. Εξάλλου, μια σειρά άλλων ψυχικών διαταραχών όπως η σχιζοφρένεια (ιδιαίτερα η παρανοειδής και κατατονική όταν οι ασθενείς δεν έχουν ευαισθησία και δεν συμμορφόνονται με την θεραπευτική αγωγή) ορισμένες διαταραχές προσωπικότητας (ιδιαίτερα η μεθοριακή και η αντικοινωνική), και ορισμένες οργανικές ψυχικές διαταραχές (π.χ. κροταφική επιληψία) έχουν συσχετιστεί με βίαιες συμπεριφορές. Η παρορμητικότητα αποτελεί, μέρος της διαταραγμένης συμπεριφοράς του ατόμου και "προδιάθεση" για γρήγορη μη σχεδιασμένη αντίδραση, αδιαφορώντας για τις συνέπειες τόσο για το ίδιο το άτομο, όσο και για τους άλλους. Εξάλλου, αποτελεί χαρακτηριστικό σύμπτωμα διαφόρων ψυχικών διαταραχών και διαταραχών συμπεριφοράς, ενώ εμπλέκεται στην αιτιοπαθογένεια των βίαιων και αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών. Η αυτοκτονική συμπεριφορά καλύπτει ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών που αρχίζει με τον αυτοκτονικό ιδεασμό, προχωρεί στις απόπειρες αυτοκτονίας και κορυφώνεται με την επιτυχή αυτοκτονία. Σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, οι τρεις αυτές κατηγορίες αυτοκτονικότητας αποτελούν ποσοτικές διαβαθμήσεις της ίδιας διαδικασίας. Οι ψυχικές διαταραχές που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας είναι κυρίως η κατάθλιψη, η σχιζοφρένεια, η κατάχρηση ουσιών, ο αλκοολισμός.