O αλκοολισμός στο Γενικό Νοσοκομείο
ΜΟΥΣΣΑΣ Γ.
 Επίκ. Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ, Β' Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, "Αττικόν" Γενικό Νοσοκομείο

Περίληψη
Ο αλκοολισμός είναι ένα εκτεταμένο, συγκεκαλυμμένο και Πολυπαραγοντικο πρόβλημα δημόσιας υγείας.

Θεωρείται ότι είναι το τρίτο πρόβλημα δημόσιας υγείας με υψηλότατο κόστος και σοβαρές κοινωνικές επιπλοκές.

Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι στον αλκοολισμό αναλογεί το 1,4% της παγκόσμιας συνολικής επιβάρυνσης από νοσήματα. Το αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο θνησιμότητας κατά 50% και ο επιπολασμος της εξάρτησης κυμαίνεται στις ανεπτυγμένες χώρες μεταξύ του 1-5%. Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει το εθιμικό μοντέλο κατανάλωσης αλκοόλ και η χώρα μας παρουσιάζει αύξηση της κατανάλωσης και αύξηση της κατανάλωσης των νέων και κυρίως των νέων ανδρών.Η νομιμότητα η διαθεσιμότητα και η μεγάλη ευχέρεια στην προμήθεια του αλκοόλ φαίνεται να έχουν σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση του φαινομένου καθώς και ότι επισκιάζεται η σημασία του από την παράνομη χρήση ουσιών η οποία έχει λάβει μεγάλη δημοσιότητα λόγω της ευαίσθητης πληθυσμιακής ομάδας την οποία αφορά.

Στο Γενικό Νοσοκομείο σημαντικό ποσοστό των ασθενών που νοσηλεύονται για οποιοδήποτε λόγο παρουσιάζουν σε ποσοστό που πλησιάζει το 30% συννοσηρότητα με προβλήματα κατάχρησης εξάρτησης από το αλκοόλ. Αυτή η συννοσηρότητα συνήθως διαφεύγει όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς.

Συχνά οι συνθήκες νοσηλείας των ασθενών με εξάρτηση από το αλκοόλ παρουσιάζει δυσκολίες τόσο διότι το νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό δεν έχουν πλήρη αντίληψη της συνθετότητα του προβλήματος αφενός αλλά και αφετέρου διότι πολύ συχνά οι αλκοολικοί παρουσιάζουν συννοσηρότητα με διάφορες ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, άγχος και διαταραχές προσωπικότητας, όπως αντικοινωνική και μεθοριακή. Επίσης σοβαρά προβλήματα σωματικής υγείας τα οποία καθιστούν την κατάσταση ακόμη πιο πολύπλοκη.

Ο αλκοολικός ο οποίος για οποιοδήποτε λόγο νοσηλεύεται στο Γενικό Νοσοκομείο χρήζει πολυεπίπεδης αξιολόγησης σε όλα τα επίπεδα -βιολογικό, ψυχολογικό, ψυχιατρικό και κοινωνικό- προκειμένου να βοηθηθεί ώστε να παραμείνει μακράν της εξάρτησης και ταυτόχρονα να ενισχυθούν οι πιθανότητες για την ένταξη του σε ένα πρόγραμμα απεξάρτησης.

Αυτή η προσπάθεια είναι δύσκολη διότι ο αλκοολικός με το υψηλό ποσοστό συννοσηρότητας ψυχικών διαταραχών και την Εξαρτητική συμπεριφορά κινητοποιεί πρώιμους μηχανισμούς άμυνας - Άρνηση, Προβολή, Διάσπαση, Προβλητική ταύτιση, Παραμόρφωση - οι οποίοι καθιστούν δύσκολη την θεραπευτική σχέση και χαμηλό το κίνητρο απεξάρτησης. Για όλους αυτούς τους λόγους χρειάζεται από την ομάδα της Συμβουλευτικής - Διασυνδετικής Ψυχιατρικής του Γενικού Νοσοκομείου καλή γνώση του αντικειμένου γνώση δεικτών πρόγνωσης και η ύπαρξη πρωτοκόλλου παρακολούθησης των ασθενών αυτών. Eγκέφαλος 2009, 46(2):64-71.

Λέξεις κλειδιά: Αλκοόλ, αλκοολισμός, Γενικό Νοσοκομείο, εξάρτηση.

Εισαγωγή

Είναι γνωστό ότι ο αλκοολισμός είναι ένα από τα μεγαλύτερα και τα πλέον δυσεπίλυτα προβλήματα, δημόσιας υγείας με υψηλότατο κόστος και σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις. Σε επίπεδο συμπεριφοράς είναι ένα συνεχές με σοβαρές αποκλίσεις στο πρότυπα κατανάλωσης αλκοόλ μεταξύ των διαφόρων ατόμων. Το συνεχές αυτό έχει διαβαθμίσεις, εθιμικής κατανάλωσης προβληματικής χρήσης /κατάχρησης, σοβαρής κατάχρησης με σωματική βλάβη και εξάρτησης. Το βέβαιο είναι ότι ανάλογα με την ποσότητα της κατανάλωσης και την συχνότητα της κατάχρησης αυξάνονται τα σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα που συνοδεύουν την παθολογική σχέση με το αλκοόλ. Όταν αναφερόμαστε στην αιτιοπαθογένεια του αλκοολισμού είναι σαφές ότι μιλάμε για την ομάδα των ασθενών οι οποίοι σχετίζονται παθολογικά με το αλκοόλ στο επίπεδο κατάχρησης /εξάρτησης σύμφωνα με τα DSM-IV κριτήρια και που είναι η πλέον διακριτή ομάδα με τις περισσότερες επιπλοκές σωματικές και ψυχοκοινωνικές. Οι ασθενείς οι οποίοι δεν ανήκουν σε αυτή την κατηγορία και οι οποίοι έχουν ένα τύπο κατανάλωσης το οποίο δημιουργεί ανησυχία αλλα απαιτούν μια άλλη προσέγγιση ως διαγνωστική και θεραπευτική, είναι αντικείμενο της πρωτοβάθμιας πρόληψης στο κοινοτικό επίπεδο. Η αιτιοπαθογένεια του αλκοολισμού συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο έρευνας. Η έλλειψη ενός επιτυχημένου και γενικά παραδεκτού αιτιολογικού μοντέλου έχει ασφαλώς επιπτώσεις τόσο στη διάγνωση όσο και τη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Εξάρτηση από το αλκοόλ

Η εξάρτηση είναι μια γενική έννοια, μέρος της ανθρώπινης συμπεριφοράς, τμήμα της οποίας είναι και η εξάρτηση από το αλκοόλ. Επίσης σύμφωνα με το λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας είναι μια σχέση κατά την οποία κάποιος βρίσκεται υπό την κυριαρχία άλλου και σημαίνει επίσης τον παθολογικός εθισμό σε μια ουσία1.

Είναι γνωστό ότι οι ουσίες από τις οποίες προκύπτει εξάρτηση, σχηματικά είναι:

Είναι ευρέως διαδεδομένο το γεγονός άποψη ότι η χρήση και η κατάχρηση ουσιών είναι από τα μεγαλύτερα νοσολογικά και κοινωνικά προβλήματα του ανεπτυγμένου κόσμου. Τα προβλήματα αυτά έχουν οδηγήσει σε αυξημένες κοινωνικές επιπλοκές, και ταυτόχρονα λόγω των μεγάλων προβλημάτων σε σοβαρή επιβάρυνση των συστημάτων υγείας3.

Χαρακτηριστικά εξάρτησης από το αλκοόλ

Εκτεταμένο

Οι διαταραχές που σχετίζονται με το αλκοόλ αναφέρονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) σαν ένα μεγάλο πρόβλημα υγείας το οποίο σύμφωνα με τελευταίες εκτιμήσεις αναλογεί στο 1,4% της συνολικής παγκόσμιας επιβάρυνσης από νοσήματα4. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το αλκοόλ έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει το κίνδυνο θνησιμότητας έως και 50%, ανεξάρτητα από το επίπεδο κατανάλωσης οινοπνεύματος. και στην χώρα αυτή ο επιπολασμος της εξάρτησης από το αλκοόλ είναι στο 3.8%. Η εξάρτηση από το αλκοόλ αυξάνει το κίνδυνο θνησιμότητα έως και 50%, ανεξάρτητα από το επίπεδο κατανάλωσης οινοπνεύματος5, και ο επιπολασμός της εξάρτησης από το αλκοόλ κυμαίνεται από 1-5%, σύμφωνα με τον ΠΟΥ για τις αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες χώρες μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η Ελλάδα6,7. Το κόστος της εξάρτησης από το αλκοόλ στο επίπεδο των απωλειών υγείας, του κοινωνικού και οικονομικού κόστους είναι τόσο μεγάλο που αποτελεί μια σημαντική προτεραιότητα στα προγράμματα δημόσιας υγείας8. Συνολικά, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο στην κατάχρηση/εξάρτηση από το αλκοόλ αποδίδονται 1,8 εκατομμύρια θάνατοι, (3,2%) από το σύνολο των θανάτων και 58,3 εκατομμύρια, (4%) του συνόλου Ετών Ζωής σε Αναπηρία9. Στην χώρα μας η επιδημιολογία της χρήσης του αλκοόλ παρουσιάζει μεταβολές του παραδοσιακού τρόπου κατανάλωσης αλκοόλ και σύμφωνα με μελέτη του 2004 παρουσιάζει κατά κεφαλή κατανάλωση11,39, και καταλαμβάνει την 10η θέση μεταξύ 26 ευρωπαϊκών χωρών και με δείκτη επιβλαβούς χρήσης 210. Στην Ελλάδα, τα στοιχεία δείχνουν μια σταθερή και σημαντική, αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ, και των συνεπειών που συνοδεύουν αυτή την αύξηση Επίσης τα στοιχεία δείχνουν ότι η κατανάλωση αλκοόλ στην Ελλάδα είναι μια πολύ διαδεδομένη συνήθεια,και ότι ένας στους τέσσερις πίνει συχνά (τουλάχιστον 10 φορές μέσα στον τελευταίο μήνα), και ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (5 η περισσότερα ποτά στην καθισιά μέσα στον τελευταίο μήνα) αφορά ένα στα στά δέκα άτομα, και κυρίως άνδρες, σε πενταπλάσιο αριθμό. Αυτού δε του τύπου η κατανάλωση αφορά επίσης την ομάδα των νέων ενηλίκων (18-24), με υπερίσχυση πάλι των ανδρών 1:211,12. Συνολικά οι δείκτες νοσηρότητας και θνησιμότητας, θεωρούν ότι σε ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες όπως των ΗΠΑ και του Ε Β, η κατάχρηση και η εξάρτηση από το αλκοόλ, είναι το τρίτο πρόβλημα δημόσιας υγείας εάν συνυπολογισθούν, και οι επιπτώσεις αυτής της ουσίας από τις έμμεσες επιπλοκές υγείας, όπως πχ τροχαία ατυχήματα εργατικά ατυχήματα, πρόωρες συνταξιοδότησης, αυτοκτονικές συμπεριφορές, προβλήματα σωματικής υγείας, κλπ7.

Συγκεκαλυμμένο

α) Η νομιμότητα ουσίας Μια από τις πολύ σημαντικές παρενέργειες, είναι η συγκάλυψη της σημασίας της κατάχρησης και της εξάρτησης, λόγω της νόμιμης εξαρτησιογόνου και κοινωνικά αποδεκτής χρήσης, του αλκοόλ. Η νομιμότητα αυτή σε κοινωνικό και ψυχολογικό επίπεδο βοηθά στην αποσιώπηση και μείωση της σημασίας αυτής της κατάχρησης, η οποία βαίνει συνεχώς επιδεινούμενη.

β) Μεγάλος χρόνος πορείας προς εξάρτηση. Η εξάρτηση από το αλκοόλ χρειάζεται περίπου 6-8 χρόνια επιβλαβούς χρήσης για τους άνδρες και 3-6 για τις γυναίκες σε αντίθεση από τις λεγόμενες παράνομες ουσίες όπου το χρονικό διάστημα εξάρτησης είναι λίγες εβδομάδες και το φύλο είναι σημαντικός προγνωστικός δείκτης για τις επιπτώσεις από την κατάχρηση αλκοόλ13.

γ) Κοινωνικές αντιστάσεις. Η επιβλαβής χρήση καθορίζεται από ποικίλους κοινωνικούς, πολιτιστικούς, οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες οι οποίοι δυσκολεύουν την αναγνώριση του προβλήματος λόγω ακριβώς της επέκτασης του σε όλο τον κοινωνικό ιστό και των εκτεταμένων μέτρων που απαιτεί η αντιμετώπιση του14.

δ) Συγκάλυψη μέσω της Δραματοποίησης από την εξάρτηση από τις παράνομες εξαρτησιόγονες ουσίες και κυρίως τα παράγωγα του οπίου Η κατάσταση των εξαρτήσεων επιδεινώνεται από την κυκλοφορία νέων ουσιών σε νέες μορφές με ισχυρή φαρμακευτική δράση, φθηνή και εύκολη παραγωγή, και σοβαρές επιπτώσεις στην σωματική και ψυχική υγεία. Η ευρεία αυτή κυκλοφορία των ουσιών αυτών, με την παράνομη πρακτική που τα συνοδεύει, την ομάδα στόχο, των εφήβων και γενικά νέων ενηλίκων, στην οποία απευθύνεται, τους θανάτους που την συνοδεύει και την Δραματοποίηση που αυτή η κατάσταση παρουσιάζει διαμορφώνει μια σειρά από παρεπόμενες επιπτώσεις, μια εκ των οποίων είναι η απώθηση και η υποβάθμιση της σημασίας της κατάχρησης αλκοόλ από τον Γενικό Πληθυσμό και τους νέους.

Πολυπαραγοντικό

Ο αλκοολισμός έχει πολλούς παράγοντες οι οποίες διαμορφώνουν την αιτιοπαθογενεια του με διαφορετικό βαθμό συμμετοχής και αυτή η συμμετοχή βρίσκεται σε διαρκή διερεύνηση. Οι παράγοντες αυτοί είναι:

Αλκοολισμός και Γενικό Νοσοκομείο

Είναι σαφές ότι στο Γενικό Νοσοκομείο το ποσοστό των ασθενών που νοσηλεύονται θα είναι υψηλότερο από το Γενικό πληθυσμό, λόγω των συνοδών προβλημάτων υγείας που παρακολουθούν την κατάχρηση και την εξάρτηση από το αλκοόλ. Το αλκοόλ είναι υπεύθυνο για περισσότερα ψυχιατρικά και νευροψυχιατρικά προβλήματα από ότι όλες οι άλλες εξαρτησιόγονες ουσίες σε συνδυασμό. Περίπου ένα 15% και σε ακραίες καταστάσεις 30% των νοσηλευομένων σε Γενικό Νοσοκομείο παρουσιάζουν ανεξάρτητα από το λόγο διακομιδής και νοσηλείας, προβλήματα κατάχρησης εξάρτησης από το αλκοόλ, σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία17. Μελέτες που έχουν γίνει στο Γενικό Νοσοκομείο για τις εξαρτητικές συμπεριφορές, σε δείγμα 2485 ασθενών και σε 9 Γενικά Νοσοκομεία ποσοστό 25,5% είχαν κίνδυνο για ανάπτυξη προβλημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ και περίπου 4,5% των ασθενών αναφέρονται σαν εξαρτημένοι από αυτό και ο αλκοολισμός αυτός υποδιαγιγνώσκεται και διαφεύγει σε μεγάλο ποσοστό εκτός από τις σοβαρότερες περιπτώσεις18. Στην Ελλάδα μελέτες σε Γενικά Νοσοκομεία έχουν αναδείξει ότι σημαντικό ποσοστό των ασθενών που νοσηλεύονται για οποιαδήποτε αιτία παρουσιάζουν συννοσηρότητα κατάχρησης -εξάρτησης από το αλκοόλ και το ποσοστό αυτό συμβαδίζει με τα ευρήματα των διεθνών μελετών19-21.

Η Συμβουλευτική Ψυχιατρική, παρουσιάζει αυξημένα στοιχεία παρεμβάσεων σε προβλήματα ουσιών, το οποία κυμαίνονται περίπου στο 10%-15% των εξεταζομένων ασθενών, και η οποία παρέμβαση βάσει μελετών, θεωρείται σαφώς κατώτερη των πραγματικών περιστατικών. Το συνολικό ποσοστό των περιστατικών δεν είναι ανιχνεύσιμο ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψιν ότι πολλοί ασθενείς παρουσιάζονται στα τμήματα επειγόντων των γενικών νοσοκομείων με προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας, σχετιζόμενα με το αλκοόλ, αλλά οι περισσότεροι εξ' αυτών δεν ταυτοποιούνται22.

Μια μεγάλη σειρά μελετών δε, έχει αποδείξει ότι τα άτομα με διαταραχές οφειλόμενες στο αλκοόλ έχουν μεγάλη συννοσηρότητα ψυχικών διαταραχών που υπερβαίνουν σημαντικά τα αντίστοιχα ποσοστά του γενικού πληθυσμού και αντίστροφα τα άτομα με ψυχιατρικές διαταραχές έχουν ποσοστά διαταραχών οφειλόμενα στην χρήση αλκοόλ σημαντικά υψηλότερα του γενικού πληθυσμού γεγονός που πιθανά συμβάλει στην αυξημένη θνησιμότητα αυτής της ομάδας22,23.

Τα γενικά αυτά ποσοστά αυτά περικλείουν μια μεγάλη γκάμα, κλινικών εικόνων και συμπεριφορών, από τις πιο απλές έως τις πιο σύνθετες και ανάλογα εκτεταμένη γκάμα ψυχικών εκδηλώσεων και συμπτωμάτων, η ποικιλία των οποίων σχετίζεται με την νοσηλεία των ασθενών αυτών Κατάθλιψη, άγχος, αυξημένη πιθανότητα αυτοκαταστροφής, τα οποία επιδεινούνται από την συνύπαρξη σωματικών νόσων όπως επίσης βίαιη συμπεριφορά και παρορμητικές αντιδράσεις24.

Όλα αυτά οδηγούν σε δύσκολη συνεργασία με το προσωπικό, το οποίο δεν κατανοεί την συνθετότητα του προβλήματος, και δυσκολία του εξαρτημένου, να κατανοήσει τις δυσκολίες που το πλαίσιο του Γενικού Νοσοκομείου επιβάλει. Η δύσκολη αυτή συνεργασία επιπλέκεται από συμπεριφορές υψηλού κίνδυνου οι οποίες χαρακτηρίζουν τους αλκοολικούς με κύριες την αυτοκτονικοτητα η οποία είναι υψηλή μεταξύ των αλκοολικών με δια βίου επίπτωση κυμαινόμενη από 7-15% και ποσοστό περίπου 30% των αυτοκτονιών τελούνται από άτομα που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ25,26 και η βιαιότητα η οποία σχετίζεται με την προσωπικότητα και τις κοινωνικές συνθήκες που τις επιβαρύνουν.

Οι συνηθέστερες διαταραχές προσωπικότητας που συνδυάζονται στους εξαρτημένους από το αλκοόλ, με συμπεριφορές δύσκολου αρρώστου είναι κυρίως η Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας, η οποία κυμαίνεται σε υψηλά ποσοστά και συνδυάζεται στην διεθνή βιβλιογραφία με τον βαρύτερο αλκοολισμού, τον τύπο ΙΙ, ο οποίος έχει και αυξημένη γενετική επιρροή27. Η ύπαρξη διαταραχής της προσωπικότητας σχετίζεται με μειωμένες πιθανότητες ίασης καθώς και με την μειωμένη ικανότητα προσαρμογής στα θεραπευτικά προγράμματα καθώς περίπου 53% των εξαρτημένων από το αλκοόλ παρουσιάζει διαταραχή προσωπικότητας28. Επίσης η Μεθοριακή Διαταραχή Προσωπικότητας η οποία υπερισχύει στις αλκοολικές γυναίκες παρουσιάζει σημαντικές θεραπευτικές δυσκολίες29, ιδιαίτερα δε η Παρορμητικότητα η οποία σχετίζεται με αυτή την διαταραχή, έχει σημαντική αρνητική επιρροή στα θεραπευτικά προγράμματα30. Πολύ συχνά οι απόπειρες των αλκοολικών εφήβων στα τμήματα επειγόντων, παραγνωρίζονται και θεωρούνται σαν περιστασιακή βίαιη συμπεριφορά ή τυχαία υπέρβαση δόσης του οινοπνεύματος από την οποία προήλθε η απόπειρα ή η εμπλοκή σε βίαιη και επικίνδυνη συμπεριφορά. Ο αυτοτραυματισμός και οι ελαφρές απόπειρες αυτοκαταστροφής, κατ' αρχήν δεν είναι αυτοκτονικής κατ' ανάγκη φύσης, παρόλο που συχνά αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία ως αυτοκτονικές συμπεριφορές. Οι αυτοτραυματισμοί υπό την επήρεια αλκοόλ, οι οποίοι καταλήγουν στην Γενικό Νοσοκομείο για νοσηλεία και αντιμετώπιση επίσης περιλαμβάνονται στην λίστα των αυτοκτονικών αποπειρών, παρ' όλο που τα άτομα αυτά δεν έχουν πραγματική πρόθεση θανάτου η συσχέτισή τους όμως με ουσίες και αλκοόλ καθιστά το αποτέλεσμα και την πρόθεση δυσδιάγνωστα31.Ο συνδυασμός της χρήσης αλκοόλ, η βίαιη συμπεριφορά και ο σκόπιμος αυτοτραυματισμός στους εφήβους έχει σημαντικές επιπλοκές τόσο όσον αφορά τις υπηρεσίες του συστήματος υγείας όσο και μελλοντική αυτοκτονική συμπεριφορά τους32. Η επισήμανση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για τις υπηρεσίες του Γενικού Νοσοκομείου και τις υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας για εφήβους. Οι ασθενείς οι οποίοι είναι εξαρτημένοι από το αλκοόλ αλλά και από άλλες ουσίες παρουσιάζουν μια ευρεία ποικιλία από ανάγκες οι οποίες πρέπει να προσεχθούν εάν η πρόθεση των συστημάτων υγείας είναι να δώσουν σημαντική φροντίδα33, και οι άξονες πάνω στους οποίους πρέπει να στηριχθεί αυτή η φροντίδα είναι οι εξής:

Στα πλαίσια αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνεται η πρώιμη ανίχνευση του αλκοολισμού στο Γενικό Νοσοκομείο τόσο στους ενδοκλινικά νοσηλευόμενους ασθενείς όσο και τους διακομιζόμενους στα Τμήματα Επειγόντων με την χρήση κατάλληλων ερευνητικών εργαλείων όπως το CAGE-TEST, B-MAST και AUDIT35,36. To αλκοόλ προκαλεί μια σημαντική ομάδα -πλην άλλων- διαταραχών για τις οποίες οι ασθενείς χρειάζονται τις υπηρεσίες του Γενικού Νοσοκομείου.

Διαταραχές σχετιζόμενες με το αλκοόλ που συναντάμε στο Γενικό Νοσοκομείο

Σε αυτές περιλαμβάνονται:

Ποιος αλκοολικός νοσηλεύεται λοιπόν στο Γενικό Νοσοκομείο;

Στα Τμήματα Επειγόντων (ΤΕΠ) οι ασθενείς με προβλήματα σχετιζόμενα με το αλκοόλ στο προσέρχονται για τους εξής λόγους:

Ο ασθενής που καταλήγει να νοσηλευθεί στο Γενικό Νοσοκομείο, και παρουσιάζει προβλήματα εξάρτησης από το αλκοόλ, ανεξάρτητα από το τον λόγω της διακομιδής του, παρουσιάζει ορισμένες δυσκολίες οι οποίες πέραν όλων των άλλων, σχετίζονται με την δομή του ψυχισμού των ανθρώπων αυτών. Οι αλκοολικοί ασθενείς πάσχουν από:

α) Χρόνιο ενδοψυχικό άγχος

β) Κατάτμηση της εικόνας του Εαυτού (Self)

γ) Ενδοψυχικές συγκρούσεις

δ) Διαταραχές ταυτότητας και Διαταραχές ορίων του Εγώ

ε) Σεξουαλικές Διαταραχές37.

Η εισαγωγή ασθενούς εξαρτημένου από οποιαδήποτε ουσία, και ειδικότερα από το αλκοόλ στο Γενικό Νοσοκομείο για παθολογικό ή χειρουργικό πρόβλημα απαιτεί συνήθως από την Διασυνδετική -Συμβουλευτική Ψυχιατρική την αντιμετώπιση των εξής φάσεων:

Άμεσα κατά την εισαγωγή

Κατά τη νοσηλεία

Μετά το εξιτήριο

Για την αξιολόγηση των εξαρτημένων από το αλκοόλ είναι σημαντικό ο ψυχίατρος του Γενικού Νοσοκομείου να έχει υπόψη του μια σειρά από δείκτες οι οποίοι συνεισφέρουν στην Αξιολόγηση και την Πρόγνωση των αλκοολικών ασθενών:

Αρνητικοί δείκτες

Θετικοί δείκτες

Αρνητικοί ψυχολογικοί δείκτες

  1. Ψυχοπαθητικοί Δείκτες στο MMPI
  2. Εξαρτητικού Τύπου συμπεριφορά σε διαφορετικά πεδία εξάρτησης (πλην Ουσιών)
  3. Χαμηλή Αυτοεκτιμηση
  4. Αδύνατο υποβόλιμο ΕΓΩ
  5. Συγκεχυμένη η αδύνατη εικόνα σεξουαλικής ταυτότητας38.

Ο εξαρτημένος αλκοολικός είναι ένας δύσκολος άρρωστος που δημιουργεί απειλητικό και δυσάρεστο κλίμα, καταρρίπτοντας τα όρια και επιτιθέμενος στις δομές, στο Γενικό Νοσοκομείο και ιδιαίτερα στα Τμήματα Επειγόντων. Η δυσκολία των ασθενών αυτών στα πλαίσια του οποιουδήποτε θεραπευτικού πλαισίου δεν πηγάζει από την διαγνωστική προσέγγιση αλλά από την συμπεριφορά των ασθενών αυτών. Η συναισθηματική πίεση η οποία έχει είτε ενδοψυχική προέλευση, είτε από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, είτε συγκυριακά π.χ. σωματική νόσος οδηγεί τους ασθενείς αυτούς σε ακραίες αντιδράσεις με χρήση πρώιμων και ανώριμων μηχανισμών άμυνα39.

Οι μηχανισμοί τους οποίους χρησιμοποιεί είναι, Άρνηση, Διάσπαση, Παραμόρφωση, Προβολή και Προβλητική Ταύτιση40.

Τι πρέπει να ανιχνεύεται:

Εφόσον ο ασθενής που έχει προβλήματα που σχετίζονται με την κατάχρηση εξάρτηση από το αλκοόλ φθάσει στο Γενικό Νοσοκομείο, πρέπει να υπάρχει αξιολόγηση του προβλήματος, και προγραμματισμός αντιμετώπισης.

Τ' αναγκαία βήματα είναι:

  1. Διάγνωση τυπική του προβλήματος του αλκοολισμού
  2. Αξιολόγηση της σοβαρότητας του προβλήματος
  3. Προγραμματισμός της θεραπείας
  4. Αξιολόγηση των πιθανών προοπτικών
  5. Αξιολόγηση θεραπείας
  6. Ψυχιατρική και ψυχολογική εκτίμηση
  7. Αξιολόγηση της ανάγκης παρέμβασης κοινωνικών υπηρεσιών

Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει:

Συμπερασματικά

Η εισαγωγή στο Γενικό Νοσοκομείο ασθενούς εξαρτημένου από το αλκοόλ - γεγονός συχνότερο από ότι διαγιγνώσκεται- προκαλεί άγχος στον άρρωστο και στο προσωπικό λόγω της σοβαρότητας της διαταραχής της συχνής αμφισβήτησης των δομών, της ιεραρχίας και των προσδοκιών που έχει το προσωπικό από τους ασθενείς. Χρειάζεται πρώιμη αναγνώριση αυτής της εξάρτησης και ολιστική παρέμβαση βιολογική, ψυχολογική-ψυχιατρική καθώς και κοινωνική. Η παρέμβαση του ψυχιάτρου λόγω των πρώιμων μηχανισμών Άμυνας συνίσταται σε αυτό που ονομάζεται μη Ερμηνευτική Παρέμβαση, η οποία διευκολύνει την νοσηλεία και τον πάσχοντα,αντιμετωπίζει αποκλίνουσες συμπεριφορές, ιδιαίτερα στην αρχική φάση προσαρμογής και αυξάνει τις πιθανότητες θεραπείας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Γ. Μπαμπινιώτης. Λεξικό Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Β Έκδοση. Κέντρο Λεξικολογίας Ε.Π.Ε. Αθήνα 2002
  2. Ουσιοεξαρτήσεις. Σύγχρονα Θέματα. Επιμέλεια έκδοσης Ι.Α. Λιάππας Β. Πομίνι. Ελληνικό Τμήμα Itaca. 2004
  3. Kaplan & Sadock. Εγχειρίδιο Κλινικής Ψυχιατρικής. Νέα έκδοση Τέταρτη. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. 2007
  4. World Health Organization (2003). The World Health Report. Ceneva: World Health Organization.
  5. Dawson, D.A. (2000). Alcohol consumption, alcohol dependence, and all-cause mortality. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 24, 872- 819.
  6. Grand, B.F., Stinson, F.S., Dawson, D.A., Chou, S.P., Ruan, W.J, & Pickering, R.P. (2004). Prevalence and correlates and disability of personality disorder in the U.S: Results from the National Epidemiologic survey on alcohol and related conditions. Journal of clinical Psychiatry, 65, 948-95
  7. World Health Organization (2004).Global Status report on Alcohol 2004. Geneva: World Health Organization.
  8. Dawson A.D., Grand F.B., Stinson F.S., & Chou S.P. (2006). Estimating the effect of help-seeking on achieving recovery from alcohol dependence. Society for the study of Addiction. Addiction, 101, 824-834.
  9. World Health Organization (2001). Alcohol in the European Region- Consumption, Harm and Policies. WHO Regional office for Europe
  10. Rehm J., Room R., Van den Brink W., (2005). Alcohol use disorders in EU countries and Norway: an overview of the epidemiology. European Neuropsychopharmagology, 15, 377-388.
  11. Κίτσος Γ., Κοντογεωργίου Κ., Μπάφη Ι., Καραχάλιου Κ., Κοκκέβη Α. (2006). Χρήση και εξάρτηση. Εις Ετήσια Έκθεση για την κατάσταση των Ναρκωτικών και των Οινοπνευματωδών 2005, ΕΚΤΕΠΝ- ΕΠΙΨΥ, Αθήνα 2006.
  12. Η επιδημιολογία της χρήσης του αλκοόλ. Κεφάλαιο 1. Στο βιβλίο ''Αλκοολισμός'' Ιατρικές και Ψυχοκοινωνικές προσεγγίσεις. Λ. Λύκουρας Κ. Σολδάτος. Εκδόσεις ΒΗΤΑ, 2007.
  13. Kesssler R C, Nelson C B, McGonagle K A, et al. (1996) The epidemiology of co-occuring addictive and mental disorder: Imlications for prevention and service utilization. Am J Orthopsychiatr 66, 17-31.
  14. Kendell. R E. Alkoholism: a medical or a political problem? Br Med J 1979 February 10;1 (6160): 367-371. PMCID:PMC1597957
  15. A.G. Nikelly. Alcoholism: Social as well as psycho-medical problem- The missing "big Picture". Alcohol and Drug. Education spring 1994, pp1-12.
  16. Alcohol Disorder. In Psychiatry. Second Edition. John Wiley & Sons, Ltd. A. Tasman, J. Kay, J. Lieberman. The Atrium, Southern Gate, West Sussex. England. 2003
  17. In: Handbook of General Hospital Psychiatry. Stern T.A., Fricchione G.L., Cassem N.H., Jellinek M.S., Rosenbaum J.F., eds. The Massachusetts General Hospital handbook of general hospital psychiatry. 5th ed St. Louis, MO: Mosby, 2004. pp293-312.
  18. Monras M, Ortega L, Nondon S, Gual A. Alcoholism in the Gegeral Hospital: Detection and treatment.Med Clin (Barc). 2003;121(19):733-5. PMID:14678694
  19. Προβλήματα αλκοολισμού στο Γενικό Νοσοκομείο. Γ. Μουσσάς, Α. Αθανασάκη-Τσουρούλα, Μ. Σταυρακάκης, Ε. Λύκουρας. Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής 5:245-247, 1989.
  20. Προβλήματα αλκοολισμού (Κατάχρηση-Εξάρτηση) σε ασθενείς νοσηλευόμενους με νοσήματα αναπνευστικού συστήματος, στο Π.Γ.Ν.Ν.Θ.Α. (Σωτηρία). Γ. Μουσσάς, Μ. Καναβάκης, Α. Λινού. Τετράδια Ψυχιατρικής ΝΟ 44 Σ. 132-133, Οκτώβρης-Νοέμβρης-Δεκέμβρης 1993
  21. Προβλήματα αλκοολισμού (Κατάχρηση-Εξάρτηση) σε ασθενείς νοσηλευόμενους με ορθοπεδικά προβλήματα στο ΠΓΝ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΒΟΥΛΑΣ. Ο. Μικιρδιστιάν, Γ. Μουσσάς Τετράδια Ψυχιατρικής Νο 49 σ. 133-135, Γενάρης-Φλεβάρης-Μάρτης 1995.
  22. Foster J, Heather N. (2005). Brief interventions for alcohol problems ιn hospital settings. Nurs Times, Jun 28-Jul 4; 101 (26):38-41.
  23. Schucit M. Comorbidity between substance use disorders and psychiatry conditions. Addiction 2006, 101:76-88
  24. Kessler RC, Walters EE. The National Comorbidity Survey. In: Tsaung MT, Tohen M (eds) Textbook in psychiatric epidemiology. 2nd ed. Wiley & sons, New York, 2000:343-362
  25. Ψυχοπαθολογία και Συννοσηρότητα του αλκοολισμού. Ι. Λίαππας Ε. Μέλλος. Στο βιβλίο ''Αλκοολισμός'' Ιατρικές και ψυχοκοινωνικές προσεγγίσεις. Λ. Λύκουρας, Κ. Σολδάτος. Εκδόσεις ΒΗΤΑ, 2007.
  26. Modesto-Lowe V, Brooks D, Ghani M. Alcohol dependence and suicidal behavior: from research to clinical challenges. Harv Rev Psychiatry 2006, 14:241-248
  27. Cloninger CR, Sigvardsson S, Gillican SB, Von Knorring AN, Reich T, Bohman M. (1988). Genetic Heterogeneity and the classification of alcoholism. Adv. Alcohol. Sub. Abuse. Vol 7, pp3-16.
  28. Inskip HM, Harris EC, Wetzel RD, Robins E McEvory L. Multiple risk factors predict suicide in alcoholism. Arch Gen Psychiatry 1998, 172:35-37
  29. O-B. Jones, M. Z. Iqbal, P. Tyrer, N. Seivewrit, S. Cooper, A. Judd & T. Weaver on behalf of the COSMIC study team. (2004). Society for the Study of Addiction. 99, 1306 - 1314.
  30. Feske U, Tarter RE, Kirisci L, Pilkonis PA. (2006). Borderline personality and substance use in women. Am J Addict Mar-Apr ;15(2):131-7. PMID 16595350
  31. M. Zilberman, H Tavares, N el- Guebaly. (2003). Relationship between craving and personality in treatment - seeking women with substance- related disorder. BMC Psychiatry 3:1
  32. Sidharta T, Jena s. Suicidal behavior in adolescents. Indian j pediatr. 2006 Sep; (9): 783-8.
  33. McCorry, F., Garning, D.W., Bartlett,J,. et al. (2000). Develop performance for alcohol and other drugs services in managed care plane. Join Commision on Quality Improvement. 26:633-643. PMID: 11098426
  34. D.W. Garnick, C.M. Horgan, M. Chalk. (2006). Performance measures for alcohol and other drug services. Alcohol Research and Health. Vol. 29, No,1
  35. A. Αθανασάκη-Τσουρούλα, Γ. Μουσσάς, Ε. Σταυρακάκη, Ε. Λύκουρας. (1989). Παρουσίαση δυο ερωτηματολογίων για επισήμανση προβλημάτων αλκοολισμού (κατάχρηση-εξάρτηση). Εγκέφαλος 26, 71-74.
  36. Παρουσίαση ενός νέου ερωτηματολογίου (AUDIT) για την πρώιμη ανίχνευση προβλημάτων κατάχρησης/εξάρτησης από το αλκοόλ. Γ. Μουσσάς, Γ. Νταντούτη, Πουλής Ε, Τσελεμπής Ν, Μπράτης Δ, Δουζένης Α, Χριστοδούλου Χ, Λύκουρας Ε. Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής Creta maris, Χερσονησος Κρήτης 14-18 Μαΐου 2008.
  37. Treatment of alcoholism and other addictions. A self Psychology Approach. J.D. Levin. Jason Aronson Inc. Northvale, New Jersey, London. 1994
  38. World health Organization (WHO). Problems Related to Alcohol Consumption. Geneva 1990.
  39. Handbook of General Hospital Psychiatry. Stern T A, Fricchione G L, Cassem N H, Jellinek M S, Rosenbaum J F, eds. The Massachusetts General Hospital handbook of general hospital psychiatry.5th ed St. Louis, MO: Mosby, 2004. pp293-312.
  40. G.G. Forrest. Intensive Psychotherapy of alcoholism. Jason Aronson INC. Northvale, New Jersey. London. 1994.