Οικογένεια και διαζύγιο: ισορροπία μεταξύ αμφιθυμίας και εξέλιξης
ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΡΑΣΧΑΚΗΣ
Ψυχίατρος, Επιμελητής Β΄ ΕΣΥ, Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, Δαφνί, Αθήνα

Σκοπός

• Στο πλαίσιο των ραγδαίων κοινωνικών αλλαγών, το διαζύγιο συναντάται όλο και συχνότερα στην Ελλάδα.
• Η προσαρμογή στην μετά-διαζύγιο πραγματικότητα δεν αποτελεί μόνο πεδίο δύσκολων προκλήσεων, αλλά και αισιόδοξων προοπτικών για τα μέλη της οικογένειας.

Υλικός και μέθοδος

• Υλικό από σχετική βιβλιογραφία και από διαχείριση περιστατικών στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (Δαφνί).

Αποτελέσματα

• Σε περιπτώσεις διαζυγίου, τα παιδιά συνήθως διχάζονται ανάμεσα στην επιθυμία τους να συνάψουν σχέση με τον πάτριο /μητριά και την αίσθηση προδοσίας προς τον φυσικό γονέα.
• Ο αποκλεισμός του φυσικού γονέα συχνά εγκλωβίζει το παιδί στην οδυνηρή αυτή απώλεια ενώ ταυτόχρονα δυσχεραίνει και καθυστερεί την προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα.
• Ο νέος σύντροφος ενός διαζευγμένου γονέα με παιδιά αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην ανάγκη να αναλάβει ο ίδιος τον ρόλο του γονιού και το φόβο της δικής του ακύρωσης ή της υπονόμευσης της σχέσης των παιδιών με τους φυσικούς τους γονείς, ενώ προβληματίζεται για το αν και ποτέ έχει το δικαίωμα να καθοδηγήσει, να εκφράσει αγάπη, στοργή και θυμό.
• Ο φυσικός γονέας που διαβιεί μακριά από τα παιδιά του διατηρεί συναισθήματα θυμού, ενοχών, λύπης και απογοήτευσης, που συχνά εκτονώνονται στη σχέση με τον πρώην σύζυγο και το σύντροφό του/της που ζει με το δικό του παιδί και τον «υποκαθιστά» στο γονεϊκό του ρόλο.
• Από την άλλη όμως πλευρά, το διαζύγιο είναι απόφαση η οποία απαιτεί θάρρος και πολύ συχνά ανατρέπει ισορροπίες προς όφελος και όχι σε βάρος των παιδιών και των γονέων τους.
• Παρακολουθώντας τους συμβιβασμούς και την εξέλιξη του νέου ζευγαριού, έχουν και τα παιδιά τη δυνατότητα να «εκπαιδεύονται» στη διαχείριση κρίσεων, την ευελιξία στην εξεύρεση λύσεων και τη δυνατότητα να δημιουργούν νέες ισορροπίες.
• Τα σοβαρότερα προβλήματα παρατηρούνται σε οικογένειες όπου επικρατεί εικόνα ψευδό-αρμονίας και συγκάλυψης προβλημάτων («ένας καλός χωρισμός είναι προτιμότερος από έναν κακό γάμο»).

Συμπεράσματα

• Τα αμφιθυμικά συναισθήματα κατέχουν δεσπόζουσα θέση στη διεργασία του διαζυγίου σε μια οικογένεια.
• Είναι απαραίτητη η -όχι εύκολη- επεξεργασία τους, διότι η όλη διαδικασία μπορεί να γίνει φορέας γόνιμων αλλαγών.
• Τα αδιέξοδα των οικογενειακών σχέσεων λειτουργούν συχνά ως εφαλτήριο για την συνειδητοποίηση της ανάγκης για αυτογνωσία και συνεισφέρουν στην ψυχολογική και διαπροσωπική εξέλιξη. Εγκέφαλος 2009, 46(4):190.