|
|||
|
|||
Οι εφαρμογές της Πληροφορικής στην Ιατρική και ειδικότερα στη Νευρολογία
ΚΟΤΣΑΒΑΣΙΛΟΓΛΟΥ Χ., ΜΠΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ Σ.*
*Α΄ Νευρολογικλή Κλινική Α.Π.Θ.
Περίληψη
Η Πληροφορική είναι επιστήμη-εργαλείο όπως τα Μαθηματικά. Χρησιμοποιείται από όλες τις επιστήμες τόσο στην καθημερινότητα όσο και στην έρευνα. Τα τελευταία χρόνια η πληροφορική έχει διεισδύσει στην Ιατρική σχεδόν όσο και στις άλλες επιστήμες. Οι γιατροί χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο σήμερα τα εργαλεία της πληροφορικής για να κάνουν πιο γρήγορα και αποτελεσματικά την κλινική ή εργαστηριακή έρευνα ή ακόμη την πληρέστερη εμβάθυνση στα καθημερινά περιστατικά που αντιμετωπίζουν. Ως εκ τούτου όλο και περισσότεροι συγκροτούνται και γνωρίζουν όλες τις πτυχές της εξάρτησης της Ιατρικής από την Πληροφορική.
Στόχος αυτού του άρθρου, είναι μια σύντομη αλλά συστηματική καταγραφή των κυριοτέρων πτυχών της σχέσης ανάμεσα στην Πληροφορική και την Ιατρική με έμφαση στην Νευρολογία. Εγκέφαλος 2009, 46(4):191-200.
Λέξεις κλειδιά: Τεχνητή νοημοσύνη, νευρωνικά δίκτυα, προληπτική Ιατρική, τηλεϊατρική, ιατρικός φάκελος ασθενούς, σημασιολογικός ιστός.
Εισαγωγή
Στο άρθρο αυτό θα γίνει διερεύνηση της σχέσης δύο σύγχρονων επιστημών της Ιατρικής και της Πληροφορικής. Στα πλαίσια της διερεύνησης θα δοθεί έμφαση στην σχέση Νευρολογίας και Πληροφορικής. Η σχέση αυτή είναι πολύ πιο στενή από αυτήν που έχει οποιαδήποτε ειδικότητα της Ιατρικής με την πληροφορική. Ο λόγος είναι κατανοητός σε όλους. Ο εγκέφαλος, το αντικείμενο μελέτης της Νευρολογίας είναι το κατ' εξοχήν σύστημα καταχώρησης και επεξεργασίας πληροφοριών. Αποτελεί το πλέον σύνθετο βιολογικό «υπολογιστικό» σύστημα της φύσης. Η δομή του και η λειτουργία του, έχουν ακόμη πολλές ανεξερεύνητες πτυχές, οι οποίες μπορούν να προσεγγισθούν και να αναλυθούν με την χρήση της Πληροφορικής, η οποία με τη σειρά της είναι δημιούργημα του εγκεφάλου. Έχουμε λοιπόν δύο πληροφοριακά συστήματα, το ένα με βούληση, το άλλο απλώς εργαλείο, τα οποία συνεργάζονται ωθώντας το ένα το άλλο σε υψηλότερα επίπεδα. Η παραπάνω συσχέτιση είναι ιδιαίτερα κατανοητή από τους νευροεπιστήμονες.
Η Πληροφορική συναντάται με την Ιατρική και κατά συνέπεια με την Νευρολογία, προσφέροντας στους γιατρούς και γενικότερα στους ερευνητές, εργαλεία ανεκτίμητης αξίας τα οποία παρότι είναι διαθέσιμα τα τελευταία μόλις χρόνια έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της.
Για την καλύτερη κατανόηση της σχέσης της Πληροφορικής με την Ιατρική και ειδικότερα με την Νευρολογία, θα γίνει μια μικρή ιστορική αναδρομή όσον αφορά την γέννηση της Πληροφορικής επιστήμης, ενώ στη συνέχεια θα αναλυθούν οι πτυχές της χρήση της πληροφορικής στις μονάδες υγείας. Θα ακολουθήσει μια σύντομη επισκόπηση της σχέσης της Πληροφορικής με την Ιατρική όσον αφορά την έρευνα και την εκπαίδευση.
Σύντομη ιστορία της Πληροφορικής
Η Πληροφορική είναι επιστήμη η οποία αναπτύχθηκε στα μέσα του περασμένου αιώνα. Οι απαρχές της όμως ανάγονται την αρχαία Ελληνική ιστορία και μας είναι γνωστές με την ανακάλυψη του Μηχανισμού των Αντικυθήρων το 1901 από σφουγγαράδες. Ο μηχανισμός, ο οποίος είναι μια σύνθετη συσκευή για τα δεδομένα της εποχής του, μελετάται σήμερα από πολυεθνική ομάδα με σύγχρονα μηχανήματα (Αξονικός τομογράφος) με στόχο την αποκάλυψη των αρχών της λειτουργίας του. Θεωρείται ότι κατασκευάστηκε τον πρώτο αιώνα προ Χριστού, περιλαμβάνει πλήρες ημερολόγιο και έχει την δυνατότητα να προβλέπει αστρονομικά φαινόμενα όπως εκλείψεις, αλλά και την περιοδικότητα των ολυμπιακών αγώνων της εποχής1,2.
Σε θεωρητικό επίπεδο τον 2ο μετά Χριστόν αιώνα ο Σέξτος ο Εμπειρικός, επιφανής ιατρός και σκεπτικός φιλόσοφος, αναζήτησε αντικειμενική τεκμηρίωση των κλινικών δεδομένων και προέβη στις πρώτες στατιστικές επεξεργασίες, με την χρήση άβακα, σε επιδημιολογικό και κλινικό επίπεδο, θέτοντας έτσι τα θεμέλια της επί αντικειμενικών κριτηρίων στηριζομένης ιατρικής.
Η επόμενη σοβαρή προσπάθεια έγινε τον 18ο αιώνα με τις εργασίες του Charles Babbage3 (1791-1871) και της Ada Lovelace4 (1815-1852) η οποία ήταν κόρη του λόρδου Μπάιρον. Ο πρώτος συνέλαβε την ιδέα και κατασκεύασε αλλά δεν ολοκλήρωσε την λεγόμενη «Difference machine». Η μηχανή αυτή, δεν είχε καμία σχέση με τους σημερινούς υπολογιστές από κατασκευαστική άποψη. Ήταν φτιαγμένη από 25000 μηχανικά μέρη και ζύγιζε σχεδόν 14 τόνους. Ακολούθησε νέα υπολογιστική μηχανή με το όνομα «Analytical engine». Η μηχανή αυτή είχε το πλεονέκτημα ότι μπορούσε να προγραμματίζεται. Μπορούσε με άλλα λόγια να κάνει υπολογισμούς με βάση κάποιον αλγόριθμο. Παρότι οι μηχανές αυτές δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ, ήταν ένα άθλος για τα δεδομένα της εποχής. Η Ada Lovelace ήταν μαθηματικός, πράγμα ασυνήθιστο για την εποχή που έζησε. Ήταν από τα λίγα άτομα που κατανόησαν πλήρως τις προχωρημένες ιδέες του Charles Babbage και ασχολήθηκε κατά κύριο λόγο με την δεύτερη μηχανή του. Θεωρείται σήμερα η πρώτη προγραμματίστρια στην ιστορία της πληροφορικής.
Κατά την διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων, ο Ναπολέων Βοναπάρτης χρησιμοποίησε αρχέγονο υπολογιστικό σύστημα για την ευστοχία του πυροβολικού στα πεδία των μαχών. Οι υπολογιστές χρησιμοποιήθηκαν και πάλι κατά την διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου για τις ανάγκες του στρατού στην αποκρυπτογράφηση μηνυμάτων ή για τον υπολογισμό της τροχιάς των βλημάτων του πυροβολικού.
Παρότι στην ιστορία της Πληροφορικής υπάρχουν πολλοί επιστήμονες οι οποίοι είχαν μεγάλη συμβολή στην εξέλιξη της, θα αναφέρουμε εδώ μόνο τέσσερεις από αυτούς. Ο πρώτος που πρέπει να αναφερθεί είναι ο George Boole (1815-1864). Ο Boole εφεύρε το δυαδικό σύστημα. Αυτό είναι αντίστοιχο του δεκαδικού, με την διάφορά ότι έχει μόνο δύο ψηφία, το 0 και το 1. Με τα δύο αυτά ψηφία, είναι δυνατόν να αναπαραστήσουμε όλους τους αριθμούς, καθώς και να κάνουμε όλες τις μαθηματικές πράξεις. Οι σημερινοί υπολογιστές λειτουργούν με βάση το δυαδικό σύστημα5,6.
Οι βάσεις για τα υπολογιστικά συστήματα όπως είναι γνωστά σήμερα, τέθηκαν από τον Alan Turing7 (1912-1954). Ο Turing ήταν μαθηματικός και ασχολήθηκε με την λογική, την κρυπτογραφία και τα υπολογιστικά συστήματα. Η μεγάλη συμβολή του στην πληροφορική αναγνωρίστηκε μετά τον θάνατό του. Σημαντική θεωρείται και η συμβολή του Claude Shannon (1916-2001) ο οποίος δημοσίευσε το 1948 ένα άρθρο στο οποίο έθεσε τις μαθηματικές βάσεις της θεωρία της πληροφορίας8. Με την Πληροφορική ασχολήθηκε ένας από τους πλέον επιφανείς μαθηματικούς του περασμένου αιώνα ο John Von Neumann (1903-1957). Αυτός πρότεινε το 1945, την αρχιτεκτονική με βάση την οποία υλοποιούνται σήμερα οι υπολογιστικές μηχανές9.
Στη διάρκεια του 2ου παγκοσμίου πολέμου δημιουργήθηκε ο πρώτος υπολογιστής (ENIAC) ο οποίος καταλάμβανε χώρο όσο ένα δωμάτιο και ήταν κατασκευασμένος από λυχνίες. Σχεδιάστηκε στο πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια από τους John Mauchly και J. Presper Eckert και υλοποιήθηκε για λογαριασμό του αμερικανικού στρατού. Στη συνέχεια η εξέλιξη στην ανάπτυξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών και της Πληροφορικής ήταν αργή έως την ανακάλυψη των ημιαγωγών αρχικά και των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων στη συνέχεια. Τα ολοκληρωμένα κυκλώματα έδωσαν την δυνατότητα να τοποθετηθούν σύνθετα και πολύπλοκα τμήματα υπολογιστών όπως ο «επεξεργαστής», σε λεπτή πλάκα (chip). Ο πρώτος αυτόνομος μικροεπεξεργαστής που κατασκευάστηκε από την Intel το 1971 είχε το όνομα «4004». Το 1974 κατασκευάστηκε ο μικροεπεξεργαστής «8080»10. Με βάση αυτόν διάφοροι κατασκευαστές, άρχισαν να πωλούν εξαρτήματα, σε συσκευασία «κιτ», τα οποία συναρμολογούσαν κυρίως νέα παιδιά αλλά και εταιρείες, συνθέτοντας έτσι τους πρώτους μικροϋπολογιστές. Οι υπολογιστές αυτοί δεν είχαν οθόνη όπως οι σημερινοί, ενώ ορισμένοι δεν είχαν ούτε πληκτρολόγιο. Ο προγραμματισμός τους ήταν πολύ σύνθετη διαδικασία και η επικοινωνία γινόταν με οθόνη με δυνατότητα απεικόνισης λίγων χαρακτήρων. Από τα συστήματα αυτά φτάσαμε στον πρώτο εμπορικό υπολογιστή το 1981 που κατασκευάστηκε από την IBM, ενώ το 1984 η Apple εισήγαγε τον πρώτο υπολογιστή με την εμπορική ονομασία Macintosh, ο οποίος είχε χαρακτηριστικά όπως τα γνωρίζουμε σήμερα δηλαδή γραφικό περιβάλλον αλληλεπίδρασης χρήστη-υπολογιστή και χρήση mouse.
Η συνέχεια είναι γνωστή και χαρακτηρίζεται από τόσο ραγδαία εξέλιξη που όμοια της δεν έχει ξαναδεί η ανθρωπότητα.
Η Πληροφορική στις μονάδες υγείας
Οι μικροϋπολογιστές άρχισαν να χρησιμοποιούνται από μικρές και μεγάλες εταιρείες και από πανεπιστήμια. Όσες επιστήμες και επαγγέλματα είχαν σχέση με αριθμούς χρησιμοποίησαν την νέα τεχνολογία και είδαν στην πράξη τα άμεσα οφέλη που προέκυψαν. Η Ιατρική άργησε σε σχέση με άλλες επιστήμες να υιοθετήσει την πληροφορική σαν βασικό εργαλείο δουλειάς. Μόλις τα τελευταία λίγα χρόνια οι γιατροί άρχισαν να χρησιμοποιούν τους υπολογιστές σαν αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινότητάς τους. Σήμερα παρατηρούμε ότι η χώρα μας στον τομέα της χρήσης της πληροφορικής από τους γιατρούς, βρίσκεται σε συνεχή εξελικτική πορεία στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων των υπολογιστών.
Αρκετά χρόνια πριν από τους γιατρούς το σύστημα υγείας και συγκεκριμένα οι μεγάλες μονάδες υγείας όπως είναι τα Νοσοκομεία, χρησιμοποίησαν υπολογιστές με κατάλληλο λογισμικό για να βελτιώσουν την παραγωγικότητά τους προς όφελος του ασθενή.
Όταν μιλάμε για την πληροφορική στα πλαίσια μιας μονάδας υγείας εννοούμε την χρήση υπολογιστών και προγραμμάτων από όλα τα τμήματα ενός Νοσοκομείου ιδιωτικού ή δημόσιου ή ενός Κέντρου Υγείας. Ο τεχνικός όρος που περιγράφει ένα τέτοιο σύστημα είναι «Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Νοσοκομείου» (ΟΠΣΝ). Το ΟΠΣΝ περιλαμβάνει τα παρακάτω υποσυστήματα:
Άλλες υπηρεσίες που είναι εφικτές χάρη στην πληροφορική και παρέχονται από μια μονάδα υγείας ή άλλο φορέα είναι:
Τεχνολογίες που κρίνονται απαραίτητες στην καθημερινή κλινική πράξη:
Όλες οι παραπάνω πτυχές της εφαρμογής της πληροφορικής στην υγεία ταξινομούνται σήμερα στα πλαίσια της «Ηλεκτρονικής Υγείας» (e-Health). Ο όρος αυτός περιλαμβάνει εργαλεία (Πληροφοριακά συστήματα, Προγράμματα, Επικοινωνίες, Υπηρεσίες) τα οποία χρησιμοποιούν οι παροχείς υπηρεσιών υγείας και οι πολίτες είτε ως υγιείς είτε ως ασθενείς με στόχο την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών στο μικρότερο δυνατό κόστος11.
Το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα μιας μονάδας υγείας
Σήμερα στα περισσότερα Νοσοκομεία της χώρας μας υπάρχει μηχανογραφικό σύστημα το οποίο καλύπτει μερικές ή όλες τις πτυχές της δραστηριότητας τους. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει μια σειρά από υποσυστήματα, όπως αυτά αναφέρθηκαν παραπάνω, τα οποία συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους, έτσι ώστε όλες οι πληροφορίες που αφορούν τον ασθενή να καταγράφονται να επεξεργάζονται και να αξιολογούνται με σκοπό την καλύτερη ποιότητα παροχής υπηρεσιών υγείας προς αυτόν. Διακρίνουμε τις πληροφορίες που αφορούν τον ασθενή σε "Ιατρικές", "Διαχειριστικές" και "Οικονομικές". Οι πληροφορίες αυτές διακινούνται στο σύστημα με τρόπο που διασφαλίζει την ακεραιότητά τους και την αξιολόγηση τους από τον κατάλληλο χρήστη κάθε φορά. Έτσι ο Ιατρός έχει κατά κύριο λόγο πρόσβαση σε ιατρικές πληροφορίες, το νοσηλευτικό προσωπικό σε ιατρικές αλλά και διαχειριστικές πληροφορίες, το γραφείο κίνησης σε αμιγώς διαχειριστικές πληροφορίες ενώ το λογιστήριο ασθενών σε οικονομικές πληροφορίες. Ας δούμε ένα παράδειγμα όπου ο γιατρός εκδίδει ένα παραπεμπτικό. Αυτό περιέχει ιατρική πληροφορία για τον γιατρό υπό την μορφή των εξετάσεων που περιλαμβάνει. Όταν το νοσηλευτικό προσωπικό κανονίσει σε συνεργασία με το εργαστήριο, την ημέρα και ώρα διενέργειας της εξέτασης, τότε έχει συνδέσει στο παραπεμπτικό αυτό διαχειριστικού τύπου πληροφορία. Στη συνέχεια, το εργαστήριο κάνει τις εξετάσεις και ο γιατρός του γράφει το πόρισμα. Προσθέτει λοιπόν ιατρική πληροφορία στο αρχικό παραπεμπτικό. Η πορεία του παραπεμπτικού δεν τελειώνει εδώ. Το παραπεμπτικό περιέχει εξετάσεις, οι οποίες έχουν ένα κόστος ανάλογα με τον ασφαλιστικό φορέα του ασθενή. Το κόστος υπολογίζεται αυτόματα και δημιουργείται το αντίστοιχο παραστατικό. Το παραστατικό αποτελεί οικονομική πληροφορία η οποία μεταφέρεται αυτόματα στον λογαριασμό του ασθενούς αλλά και στον ασφαλιστικό του φορέα. Αυτό είναι ένα πολύ απλοποιημένο παράδειγμα το οποίο μας δείχνει ότι από μια κίνηση του γιατρού δημιουργούνται πληροφορίες σε πολλά επίπεδα εμπλέκοντας πολλούς ανθρώπους από διαφορετικές υπηρεσίες του νοσοκομείου. Τα πλεονεκτήματα από την χρήση ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος ενός νοσοκομείου είναι πολλά και γνωστά σε αυτούς που ασχολούνται με το αντικείμενο. Αναφέρουμε χάριν συντομίας δύο από αυτά. Το πρώτο είναι η αυτοματοποίηση διαδικασιών η οποία επιτρέπει την διενέργεια σύνθετων διεργασιών με ελάχιστη παρεμβολή ανθρώπινου παράγοντα. Αυτό σημαίνει ελαχιστοποίηση λαθών και ελαττωμένο κόστος. Το δεύτερο και πιο σημαντικό για τον γιατρό είναι ότι δεν χάνεται καμία πληροφορία. Τα ιατρικά δεδομένα των ασθενών δεν είναι καταγεγραμμένα σε φύλα τα οποία είναι «ατάκτως εριμένα» σε ένα φάκελο. Βρίσκονται στο πληροφοριακό σύστημα και είναι διαθέσιμα στον γιατρό οποιαδήποτε στιγμή. Αν ο ασθενής έχει νοσηλευτεί σε άλλες κλινικές ή έχει επισκεφθεί άλλα εξωτερικά ιατρεία, οι ιατρικές πληροφορίες του είναι διαθέσιμες για τους επόμενους γιατρούς που θα δουν τον ασθενή. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα όμως για τους γιατρούς είναι ότι οι πληροφορίες δεν είναι διαθέσιμες σε μορφή στατικών εντύπων. Είναι δυναμικές. Μπορεί δηλαδή το σύστημα να δημιουργήσει μια προβολή όπου θα φαίνεται η εξέλιξη των αποτελεσμάτων συγκεκριμένης ομάδας εξετάσεων στην εξέλιξη του χρόνου υπό την μορφή αριθμών ή υπό την μορφή διαγραμμάτων. Το σύστημα μπορεί δημιουργήσει μια πληθώρα από εναλλακτικές δυναμικές όψεις της ιατρικής πληροφορίας ενός ασθενούς οι οποίες είναι αναλυτικές ή συγκεντρωτικές ανάλογα με τις απαιτήσεις του κάθε γιατρού. Αυτό δίνει την δυνατότητα στο γιατρό να επικεντρωθεί στο νόσημα και όχι στο πώς θα συλλέξει τις απαραίτητες πληροφορίες. Είναι αυτονόητο ότι η πληροφορική δεν καταργεί ούτε υποκαθιστά την σχέση Ιατρού-Ασθενούς. Αντίθετα την κάνει πιο ουσιαστική και πιο παραγωγική προς όφελος αμφοτέρων.
Με βάση τα παραπάνω τι μπορεί να προσφέρει ένα σύστημα διαχείρισης ιατρικού φακέλου σε μια Νευρολογική κλινική; Η ιδιαιτερότητες της Νευρολογίας βρίσκονται στην ίδια την σύνθετη υφή του Κ.Ν.Σ. Η κλινική νευρολογική εξέταση είναι αρκετά εκτεταμένη και κανείς ανάλογα με το υποσύστημα που διερευνά, μπορεί να εστιάσει την προσοχή του σε συγκεκριμένα σημεία. Το σύστημα διαχείρισης Ιατρικού φακέλου περιέχει αναλυτικά όλες τις πτυχές της Νευρολογικής εξέτασης. Ταυτόχρονα περιέχει για κάθε νευρολογικό σημείο όλα τα πιθανά ευρήματα. Έτσι ο Νευρολόγος αφού εξετάσει τον ασθενή δεν έχει παρά να επιλέξει κάθε φορά αυτό που ταιριάζει. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να συμπληρώσει κανείς μια λιγότερο ή περισσότερο λεπτομερή νευρολογική εξέταση, χωρίς να χρειαστεί να πληκτρολογήσει σχεδόν καθόλου. Μια άλλη ιδιαιτερότητα της Νευρολογίας είναι οι κλίμακες αξιολόγησης. Δεν υπάρχει άλλη ειδικότητα που να κάνει τόσο μεγάλη χρήση κλιμάκων αξιολόγησης. Το πρόγραμμα διαχείρισης ιατρικού φακέλου περιέχει τις κλίμακες. Ο γιατρός αφού επιλέξει την κατάλληλη κλίμακα κάνει την αξιολόγηση του ασθενούς, καταγράφοντας τα ευρήματα χωρίς πληκτρολόγηση, ενώ το σύστημα κάνει τα αθροίσματα όπου είναι απαραίτητο. Το εύλογο πλεονέκτημα εδώ είναι ότι δημιουργούνται καταγραφές δεδομένων με ελάχιστο κόπο, έτοιμες για στατιστική επεξεργασία. Σε ένα σύστημα όπου καταγράφονται ιατρικές πληροφορίες ασθενών, μετά από κάποιο διάστημα δημιουργείται τεράστιος όγκος δεδομένων έτοιμων για επεξεργασία. Τα δεδομένα αυτά αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς. Αυτό λοιπόν που θα φανεί τα επόμενα χρόνια, με την αύξηση της χρήσης τέτοιων συστημάτων, είναι η ανάγκη για τεχνογνωσία από πλευράς των γιατρών στην αξιολόγηση του μεγάλου όγκου των καταγραφόμενων πληροφοριών.
Η προληπτική ιατρική
Συναφές με το προηγούμενο θέμα είναι αυτό της Προληπτικής Ιατρικής. Θα ορίσουμε σαν Προληπτική Ιατρική, την Ιατρική δραστηριότητα η οποία αποβλέπει στην πρόβλεψη παθολογικών καταστάσεων σε ομάδες ανθρώπων υψηλού κινδύνου και την οργάνωση στοχευμένων παρεμβάσεων από την πλευρά φορέων υγείας για την ελάττωση της πιθανότητας εμφάνισης νοσημάτων. Η Προληπτική Ιατρική αφορά τους γιατρούς τόσο σε ερευνητικό όσο και σε κλινικό επίπεδο, τους φορείς υγείας και το κράτος, το σύστημα εκπαίδευσης, τον ιδιωτικό τομέα, την οικογένεια και τα άτομα. Σε επιστημονικό επίπεδο υπάρχουν ήδη εξειδικευμένα ιατρικά περιοδικά με θεματολογία που αφορά αμιγώς την Προληπτική Ιατρική12,13.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση δράσεων προληπτικής ιατρικής είναι η ύπαρξη ιατρικών πληροφοριών για μεγάλες ομάδες ανθρώπων. Αυτό είναι κάτι το οποίο γίνεται με την χρήση της πληροφορικής δηλαδή Συστημάτων Διαχείρισης Ιατρικού Φακέλου όπου στις καταγεγραμμένες πληροφορίες γίνεται αναζήτηση ατόμων με βάση καθορισμένα κριτήρια για τον εντοπισμό ομάδων υψηλού κινδύνου. Τυπικές ομάδες υψηλού κινδύνου στα πλαίσια της Νευρολογίας, είναι τα άτομα τα οποία έχουν υψηλές πιθανότητες να αναπτύξουν Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο, νόσο του Alzheimer, Επιληψίες και Πολλαπλή Σκλήρυνση. Η κλινική εμπειρία που υπάρχει σήμερα, έχει συνδέσει την εμφάνιση ΑΕΕ με την κληρονομικότητα, το κάπνισμα, την υπέρταση, τις δυσλιπιδαιμίες. Οι πληροφορίες αυτές αποτελούν μέρος των καταγραφομένων πληροφοριών με αποτέλεσμα να είναι εφικτή η εντόπισή των ατόμων που παρουσιάζουν παθολογικές αποκλίσεις. Τα άτομα αυτά στη συνέχεια μπαίνουν σε πρόγραμμα περιοδικής παρακολούθησης από κάποιο φορέα υγείας και γίνονται οι απαραίτητες ιατρικές παρεμβάσεις έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα εμφάνισης νόσου. Τα οφέλη από μια τέτοια διαδικασία είναι τεράστια για το ίδιο το άτομο, την οικογένειά του, την κοινωνία αλλά και για το σύστημα υγείας το οποίο ελαττώνει με τον τρόπο αυτό την οικονομική του επιβάρυνση.
Η τηλεϊατρική
Τηλεϊατρική είναι η άσκηση ιατρικής πράξης από απόσταση. Αποτελεί έναν από τους τομείς της πληροφορικής που ανοίγουν νέες προοπτικές στην ορθολογιστική οργάνωση του συστήματος υγείας. Τυπικό παράδειγμα τηλεϊατρικής υπηρεσίας αποτελεί η παρακάτω ακολουθία. Σε ένα Κέντρο Υγείας όπου δεν υπάρχει ειδικός καρδιολόγος προσέρχεται ασθενής με αρρυθμία. Το Κ.Υ. είναι συνδεδεμένο με μεγάλο νοσοκομείο στο οποίο υπάρχει ειδικός καρδιολόγος. Όταν στο Κ.Υ. γίνεται ΗΚΓ σε ασθενή, αυτό φθάνει μέσω του συστήματος Τηλεϊατρικής στο κεντρικό νοσοκομείο και ειδικός καρδιολόγος δίνει τις απαραίτητες οδηγίες αφού έχει πάρει και άλλες πληροφορίες σχετικές με την κλινική εικόνα του ασθενούς ή το ιστορικό του. Η Τηλεϊατρική είναι πολύ αποτελεσματική εκεί όπου υπάρχει απαίτηση για αξιολόγηση σημάτων που προκύπτουν από ιατρικά μηχανήματα όπως ο ΗΚΓράφος ή το σπιρόμετρο και όχι μόνο. Ένα σύστημα τηλεϊατρικής μπορεί να λειτουργήσει σε περιστατικά τακτικών εξωτερικών ιατρείων ή σε επείγοντα περιστατικά. Το σύστημα υγείας μπορεί να καλύψει τα κενά του σε ειδικούς γιατρούς στην περιφέρεια με αυτό τον τρόπο. Το όφελος προκύπτει από την ταχεία και έγκυρη επέμβαση προς όφελος του ασθενή, από την μη μετακίνηση του ασθενούς καθώς και από την αποσυμφόρηση των μεγάλων νοσοκομείων. Η χρήση συστημάτων τηλεϊατρικής προϋποθέτει προγράμματα διαχείρισης ιατρικού φακέλου και υποδομές επικοινωνίας, οργανωμένες ομάδες ανθρώπων και το κυριότερο θεσμικό πλαίσιο το οποίο σήμερα στη χώρα μας δεν είναι επαρκές.
Με την Τηλεϊατρική ασχολούνται σήμερα πολλοί επιστήμονες εκτός των ιατρών. Όλες οι συσκευές που αναφέρθηκαν κατασκευάζονται από μηχανικούς με βάση υψηλές προδιαγραφές που δίνονται από γιατρούς και οργανισμούς πιστοποίησης. Το μεγάλο ενδιαφέρον για την Τηλεϊατρική φαίνεται από τα διάφορα επιστημονικά περιοδικά που κυκλοφορούν σήμερα14-16 καθώς και από τα συνέδρια που γίνονται.
Συσκευές παρακολούθησης ασθενών από απόσταση
Τα τελευταία χρόνια η τεχνολογική εξέλιξη στην πληροφορική έφερε στο προσκήνιο συσκευές μικρού μεγέθους οι οποίες λειτουργούν σαν αισθητήρες. Οι συσκευές αυτές συνδέονται πάνω στο σώμα του ασθενούς και στέλνουν σήματα σε κεντρικό υπολογιστή μέσω ενσύρματων ή ασύρματων δικτύων. Ο γιατρός μπορεί να δει τα σήματα σε πραγματικό χρόνο ή μετά από ένα διάστημα. Όπως και στην περίπτωση της Τηλεϊατρικής, αυτή η δυνατότητα αφορά ειδικότητες όπως η καρδιολογία και η πνευμονολογία. Σήμερα υπάρχουν μικροσκοπικοί απινιδωτές οι οποίοι εμφυτεύονται σε ασθενείς με τάση να αναπτύξουν κοιλιακή ταχυκαρδία. Οι συσκευές αυτές αντιλαμβάνονται την εμφάνιση της αρρυθμίας και ενεργούν σε χιλιοστά του δευτερολέπτου σώζοντας κυριολεκτικά ζωές.
Η ανακάλυψη νέων αισθητήρων οι οποίοι συλλαμβάνουν σήματα από την βιολογική δραστηριότητα ενός ανθρώπου, θα δώσει την δυνατότητα της χρήσης τέτοιων συσκευών και από άλλες ειδικότητες. Είναι πολύ πιθανόν στο άμεσο μέλλον να υλοποιηθούν συσκευές μικρού μεγέθους, με μικρές ενεργειακές απαιτήσεις οι οποίες θα καταγράφουν την εγκεφαλική δραστηριότητα. Τέτοιοι μικροί ηλεκτροεγκεφαλογράφοι θα μπορούν να τοποθετούνται από νευρολόγους και όχι από νευροχειρουργούς και θα μπορούν να στέλνουν σε ένα κεντρικό υπολογιστή σήματα από την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου, όταν αυτός παρουσιάζει κάποια ποιοτική μεταβολή στην δραστηριότητά του. Οι συσκευές αυτές μπορεί να είναι παθητικές ή ενεργητικές. Στην δεύτερη περίπτωση μπορεί να ενεργοποιούν μια αντλία έγχυσης φαρμάκου ή μια άλλη συσκευή διέγερσης ή οποία θα καταστέλλει την παθολογική εγκεφαλική δραστηριότητα.
Η επεξεργασία εικόνας
Από τις πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις συμβολής της πληροφορικής στην ιατρική ήταν εφεύρεση της αξονικής τομογραφίας. Η πληροφορική έδωσε την δυνατότητα επεξεργασίας των πληροφοριών που προκύπτουν από πολλές απλές ακτινογραφίες και ανασύνθεσής τους σε νέες εικόνες πρωτόγνωρες για την εποχή τους. Η χρήση των ίδιων ή πιο εξελιγμένων αλγορίθμων επεξεργασίας σε σήματα από μαγνητικό συντονισμό έφερε στην καθημερινή κλινική πράξη την μαγνητική τομογραφία ή οποία λόγω της ευκρίνειας που διαθέτει δίνει σχεδόν ανατομικές εικόνες των υπό μελέτη ιστών. Η μαγνητική τομογραφία και άλλες νεότερες πιο εξελιγμένες απεικονιστικές μέθοδοι δεν θα υπήρχαν χωρίς την πληροφορική. Η ευρεία χρήση τους άλλαξε και τον τρόπο εργασίας των νευρολόγων. Σήμερα δεν δίνεται το ίδιο βάρος όπως πριν από 20 χρόνια στην νευρολογική κλινική εξέταση ως μεθόδου εντόπισης μιας βλάβης. Οι νευρολόγοι επαφίενται στη αξονική ή μαγνητική τομογραφία, οι οποίες, εκτός από την αποκάλυψη της τοπογραφίας της βλάβης πολλές φορές επιτρέπουν και την ακριβή διάγνωση της υποκείμενης νόσου.
Πέρα από τις διαγνωστικές αυτές μεθόδους η πληροφορική έφερε μια άλλη επανάσταση στην απεικονιστική διάγνωση. Αυτή αφορά την αποθήκευση, διακίνηση και διαχείριση της ιατρικής εικόνας από συστήματα PACS (picture archiving and communication systems) τα οποία την διανέμουν σε όλα τα τμήματα ενός νοσοκομείου.
Τα συστήματα αυτά βασίζονται στο πρωτόκολλο DICOM17 (Digital Imaging and Communications in Medicine), το οποίο θεσπίστηκε από τον οργανισμό NEMA18 και μέσω αυτού επικοινωνούν με ακτινοδιαγνωστικά μηχανήματα και συλλέγουν τις εικόνες που προκύπτουν από τις εξετάσεις των ασθενών. Οι εικόνες αυτές είναι ορατές και επεξεργάσιμες από τους ακτινοδιαγνώστες με πολλούς τρόπους. Πολλά από τα συστήματα αυτά, μπορούν να κάνουν τρισδιάστατη αναπαράσταση μιας μαγνητική τομογραφίας με δυνατότητα περιστροφής έτσι ώστε η ακτινολογική εκτίμηση να είναι πιο αποτελεσματική και πιο αυτονόητη. Τα συστήματα αυτά αποθηκεύουν τις εικόνες σε σκληρούς δίσκους καταργώντας τα φιλμ και μειώνοντας το κόστος λειτουργίας ενός ακτινολογικού τμήματος. Ταυτόχρονα η αποθηκευμένη εικόνα δεν «χάνεται» όπως ένα φιλμ και είναι διαθέσιμη τόσο στους ακτινολόγους όσο και στους κλινικούς γιατρούς σε περίπτωση που ο ασθενής χρειαστεί να νοσηλευτεί ή να εξεταστεί στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου στο μέλλον.
Η Πληροφορική στην έρευνα και την ιατρική εκπαίδευση
Η καθημερινή κλινική πράξη δεν αποτελεί τον μόνο τομέα δραστηριότητας των γιατρών και δη των νευρολόγων. Η αναζήτηση νέων γνώσεων και οι οργανωμένες ερευνητικές διαδικασίες γίνονται από εργαλεία διαχείρισης της γνώσης που προσφέρει η πληροφορική. Τα προγράμματα πλοήγησης στο διαδίκτυο, τα προγράμματα διαχείρισης Ιατρικού φακέλου, τα προγράμματα διαχείρισης της βιβλιογραφίας, τα στατιστικά προγράμματα και οι επεξεργαστές κειμένου είναι ορισμένα από τα εργαλεία τα οποία έχουν σήμερα στη διάθεσή τους οι γιατροί.
Εκτός από την έρευνα η πληροφορική προσφέρει εργαλεία για την βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Πέρα από εξειδικευμένα προγράμματα μπορεί κανείς με ένα απλό πρόγραμμα παρουσιάσεων όπως το Powerpoint (Microsoft) να βελτιώσει την δυνατότητα κατανόησης και πρόσληψης νέων πληροφοριών των μαθητών του.
Η συμβολή της Πληροφορικής στην έρευνα στην Ιατρική
Η ερευνητική διαδικασία είναι ένα σύνθετο έργο, το οποίο έχει σαν στόχο την επιστημονική τεκμηρίωση μιας θέσης. Η τεκμηρίωση γίνεται με δημοσίευση σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή και υπόκειται σε κριτική από άλλους επιστήμονες οι οποίοι ασχολούνται με το ίδιο γνωστικό αντικείμενο. Αυτό σήμερα δεν μπορεί να γίνει με μια απλή έκθεση επιχειρημάτων και συμπερασμάτων σε ένα κείμενο. Απαιτεί την ύπαρξη μιας δομής η οποία είναι αναγνωρίσιμη από άλλους επιστήμονες και περιλαμβάνει διακριτά στοιχεία όπως η «περίληψη», η «εισαγωγή», το «υλικό» και οι «μέθοδοι», τα «ευρήματα» και τα «συμπεράσματα». Οι εργασίες σήμερα γίνονται στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων από περισσότερα από ένα άτομα. Τα άτομα αυτά μπορεί να μην βρίσκονται στον ίδιο τόπο. Χάρις στην πληροφορική ομάδες από γεωγραφικά κατανεμημένες περιοχές μπορούν να συντονιστούν και να κάνουν μεγάλες πολυκεντρικές εργασίες οι οποίες έχουν την εγκυρότητα του μεγάλου αριθμού των περιστατικών.
Η διαδικασία της προετοιμασίας και ολοκλήρωσης μιας ερευνητικής εργασίας περιλαμβάνει τις εξής φάσεις: την επιλογή του θέματος, την αναζήτηση σχετικής με το θέμα βιβλιογραφίας, την οργάνωση ενός πειράματος, την επιλογή του μηχανισμού μέτρησης των υπό αξιολόγηση παραμέτρων, την συλλογή των δεδομένων, την στατιστική επεξεργασία των δεδομένων, την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της επεξεργασίας, την συσχέτισή τους με την βιβλιογραφία, την συσχέτιση τους με την αρχική υπόθεση και την συγγραφή της εργασίας
Αν λοιπόν εξαιρέσουμε την επιλογή του θέματος, σε όλες τις άλλες φάσεις η πληροφορική έχει ουσιαστική συμβολή. Ιδιαίτερα στον τομέα αναζήτησης βιβλιογραφίας πρέπει να αναφερθεί η ανεκτίμητη αξία της υπηρεσίας PUBMED της Εθνικής Βιβλιοθήκης Ιατρικής (National Library of Medicine) των Η.Π.Α η οποία περιέχει πολλά εκατομμύρια άρθρα από εκατοντάδες ιατρικά περιοδικά από όλο τον κόσμο.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι η εκρηκτική αύξηση της παραγωγής εργασιών σε όλο τον κόσμο, οφείλεται κατά ένα σημαντικό μέρος στην πληροφορική. Οι ερευνητές έχουν πρόσβαση σήμερα σε περισσότερες πληροφορίες σε σχέση με τα τελευταία 20 χρόνια και αυτό αρχίζει να γίνεται πρόβλημα, διότι τώρα, το σημαντικό δεν είναι να βρει κανείς βιβλιογραφία, αλλά να αξιολογήσει τα άρθρα και να επιλέξει τα πλέον έγκυρα και αξιόπιστα.
Η συνεχής Ιατρική εκπαίδευση και η πληροφορική
Ο τομέας της εκπαίδευσης έχει δεχθεί σημαντικότατη ώθηση από την πληροφορική. Τα προγράμματα εκπαίδευσης με την χρήση του υπολογιστή δίνουν την δυνατότητα στον μαθητή να ελέγχει συνεχώς την πρόοδο του και να τροποποιεί την πορεία της εκπαίδευσης κατάλληλα. Παράλληλα ανθεί η εκπαίδευση από απόσταση. Μια σύγχρονη τάξη εκπαίδευσης μπορεί να αποτελείται από μαθητές που βρίσκονται σε διάφορα μέρη του κόσμου. Η εκπαίδευση τους γίνεται σε μια ιδεατή αίθουσα από πραγματικό δάσκαλο, ο οποίος έχει στη διάθεσή του προγράμματα όπου η αλληλεπίδραση των μαθητών με το αντικείμενο εκπαίδευσης είναι ζωντανή σε πραγματικό χρόνο. Αντιλαμβάνεται κανείς, ότι σήμερα χάρις στην πληροφορική, υπάρχουν εργαλεία για την δημιουργία εκπαιδευτικών μαθημάτων υψηλής απόδοσης. Η ασχολούμενοι με τη εκπαίδευση στην ιατρική θα προσλάβουν τα επόμενα χρόνια την απαραίτητη τεχνογνωσία για την χρήση των σύγχρονων μεθόδων που είναι σήμερα διαθέσιμες. Προβλέπεται λοιπόν για τα επόμενα χρόνια, μια έκρηξη από δραστηριότητες από διάφορα πανεπιστημιακά ιδρύματα, η οποία θα φέρει την ιατρική εκπαίδευση σε ίδιο επίπεδο με την εκπαίδευση σε άλλους τομείς19. Αυτό είναι απαραίτητο γιατί όπως αναφέρθηκε παραπάνω οι γνώσεις στην Ιατρική πολλαπλασιάζονται με εκθετικούς ρυθμούς. Χρειάζονται λοιπόν τεχνογνωσία αλλά και εργαλεία τα οποία θα επιτρέψουν την μετάδοση της γνώσης στους γιατρούς.
Ερευνητικές δραστηριότητες
Τεχνητή νοημοσύνη. Η πληροφορική προσπαθεί να υποκαταστήσει τον εγκέφαλο.
Από την εποχή της γέννηση της πληροφορικής σαν επιστήμης είχαν γίνει αναφορές στην δυνατότητα της να υποκαταστήσει την λειτουργικότητα του ανθρωπίνου εγκεφάλου. Στους πληροφορικούς και όχι μόνο, είναι γνωστή η δοκιμασία Turing σύμφωνα με την οποία μπορούμε να αποδείξουμε αν ένα σύστημα έχει ευφυΐα. Ο όρος «Τεχνητή νοημοσύνη» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον John McCarthy το 1956 για να ορίσει την επιστήμη της μηχανικής της κατασκευής έξυπνων μηχανών. Ο ίδιος το 1960 ανέπτυξε την γλώσσα προγραμματισμού LISP20 η οποία ήταν προσανατολισμένη στην υλοποίηση προγραμμάτων Τεχνητής Νοημοσύνης. Μια άλλη γλώσσα προγραμματισμού που επίσης χρησιμοποιήθηκε για τον ίδιο σκοπό ήταν η PROLOG η οποία αναπτύχθηκε από τον Alain Colmerauer το 1973.
Η νέα επιστήμη ασχολήθηκε μεταξύ των άλλων με τα παρακάτω προβλήματα:
Όσον αφορά την Ιατρική διάγνωση πρέπει να αναφερθεί το πρόγραμμα MYCIN (1972, Stanford University). Το πρόγραμμα αυτό βασιζόταν στην τεχνολογία των «Έμπειρων συστημάτων» και σκοπός του ήταν να ανακαλύπτει τον μικροοργανισμό που ήταν υπεύθυνος για μια λοίμωξη με βάση εργαστηριακές και κλινικές πληροφορίες. Η μεγάλη καινοτομία του προγράμματος αυτού ήταν ότι μπορούσε να εξηγήσει τα συμπεράσματα του με λογικά επιχειρήματα βασιζόμενα στην γνώση που είχε στο γνωστικό αντικείμενο των λοιμώξεων.
Μετά το 1960 δημιουργήθηκε μια τεράστια δυναμική στον πανεπιστημιακό χώρο αλλά και σε άλλα κερδοσκοπικά ή μη ιδρύματα. Εκατοντάδες επιστήμονες, όχι μόνο από τον χώρο της πληροφορικής αλλά και μαθηματικοί και φυσικοί ασχολήθηκαν επί πολλά έτη παράγοντας ένα τεράστιο όγκο από σημαντικές εργασίες.
Μετά από 25 περίπου χρόνια άρχισε να γίνεται συνείδηση ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος κρατούσε καλά κρυμμένα τα μυστικά του. Τα τελευταία χρόνια οι ασχολούμενοι με την τεχνητή νοημοσύνη, ρίχνουν το βάρος στην επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων εφαρμόζοντας νέες τεχνικές εύρεσης λύσεων. Ο τομέας της τεχνητής νοημοσύνης έχει περάσει τον αρχικό παιδικό ενθουσιασμό έχοντας ωριμάσει αρκετά, αναζητώντας το εφικτό με πρωτότυπες μεθόδους.
Τα νευρωνικά δίκτυα
Τα νευρωνικά δίκτυα είναι γνωστικό αντικείμενο της πληροφορικής δανεισμένο από τον πραγματικό εγκέφαλο. Πρόκειται για μαθηματικά μοντέλα τα οποία προσομοιώνουν κάποιες από τις αρχές λειτουργίας των πραγματικών νευρωνικών κυκλωμάτων. Τα νευρωνικά δίκτυα έφεραν στην πληροφορική μια «αναλογική αρχιτεκτονική» η οποία είναι εντελώς διαφορετική από την παραδοσιακή «ψηφιακή αρχιτεκτονική». Το σημαντικό με αυτή την διαφορετική προσέγγιση, είναι ότι λύθηκαν προβλήματα στα οποία οι κλασσικές μέθοδοι προγραμματισμού και υλοποίησης δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν.
Η απαρχή τους μπορεί να εντοπισθεί στις εργασίες των McCulloch και Pitts21 το 1943, καθώς και την εργασία του Hebb22 το 1949. Σαν ουσιαστική συμβολή στην εξέλιξη των νευρωνικών δικτύων θεωρείται η εργασία που δημοσίευσε ο Hopfield23 το 1982 στο περιοδικό PNAS. Την εργασία αυτή ακολούθησαν εκατοντάδες υψηλού επιπέδου άρθρα και βιβλία ενώ τα Νευρωνικά δίκτυα διδάσκονται σαν μάθημα σε πολλά πανεπιστήμια.
Τα νευρωνικά δίκτυα χρησιμοποιούνται σήμερα ευρύτατα από την βιομηχανία παραγωγής λογισμικού σαν μέθοδος επίλυσης σύνθετων προβλημάτων όπως είναι η «Αναγνώριση προτύπων». Ταυτόχρονα τα νευρωνικά δίκτυα αποτελούν ένα υπόδειγμα της λειτουργίας του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Χρησιμοποιούνται λοιπόν από πολλές ερευνητικές ομάδες σε όλο τον κόσμο για την προσομοίωση επιμέρους λειτουργιών του εγκεφάλου.
Τα ίδια τα νευρωνικά δίκτυα θα αποτελέσουν την απαραίτητη υποδομή για την δημιουργία φυσικών κυκλωμάτων, τα οποία εμφυτευόμενα στον εγκέφαλο, θα μπορέσουν να υποκαταστήσουν την έκπτωση των λειτουργιών μικρών αλλά σημαντικών περιοχών του εγκεφάλου όπως είναι η Μέλαινα ουσία.
Έρευνα για το ανθρώπινο γονιδίωμα
Σημαντικότατη είναι η συμβολή της πληροφορικής στην χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος24. Η χρήση ισχυρών υπολογιστών και σύνθετου λογισμικού επέτρεψε την ολοκλήρωση της διαδικασίας σε πολύ μικρό χρόνο. Τα προγράμματα αυτά πέρα από την αποθήκευση των δεδομένων έδωσαν την δυνατότητα να πραγματοποιηθούν αναλύσεις όσον αφορά όμοιες ακολουθίες καθώς και παραλλαγές τους. Αυτό δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει από άνθρωπο ούτε σε χρονικό διάστημα πολλών ετών.
Συμπεράσματα
Η παραπάνω ανάλυση των εφαρμογών της Πληροφορικής στην Ιατρική με έμφαση στην Νευρολογία είναι αναλυτική αλλά όχι πλήρης. Ο στόχος του άρθρου είναι η κατάδειξη του εύρους της σχέσης που έχει αναπτυχθεί ανάμεσα στις δύο επιστήμες, το οποίο τεκμηριώνεται τόσο επιστημονικά όσο και εμπειρικά. Όπως αναφέρθηκε στην αρχή η Πληροφορική είναι επιστήμη-εργαλείο για την έρευνα αλλά και την καθημερινή κλινική πράξη. Από την άποψη αυτή ότι νέο προκύπτει από την επιστήμη αυτή μπορεί να είναι ωφέλιμο για τους γιατρούς. Όλες οι πτυχές της σχέσης ανάμεσα στην Πληροφορικής και την Ιατρική παρουσιάζουν συνεχή εξέλιξη. Η συνεχής εξέλιξη λύνει προβλήματα αλλά δημιουργεί άλλα. Το πιο χαρακτηριστικό είναι ο τεράστιος ρυθμός παραγωγής εργασιών που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πληροφορική. Σήμερα είναι δύσκολο να παρακολουθεί κανείς όλη την βιβλιογραφία μιας ειδικότητας με αποτέλεσμα να στρέφονται οι γιατροί σε μεγάλο ποσοστό στην εξειδίκευση. Ακόμη και έτσι όμως το πρόβλημα παραμένει. Λύση στο πρόβλημα αυτό πιθανόν να δώσουν οι «Οντολογίες» μια μεθοδολογία η οποία προωθείται από τον οργανισμό W3C (World Wide Web Consortium). Ο οργανισμός αυτός, ο οποίος επιβλέπει το διαδίκτυο και καθορίζει τις προδιαγραφές λειτουργίας του, προωθεί τον λεγόμενο «Σημασιολογικό ιστό» (Semantic Web). Ο στόχος είναι οι πληροφορίες που αποθηκεύονται να είναι δομημένες με βάση ένα κοινό σύνολο όρων οι θα οποίοι χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν ένα γνωστικό αντικείμενο25.
Ένας άλλος τομέας ο οποίος θα γνωρίσει ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, είναι η κατασκευή μικροσυσκευών οι οποίες θα λειτουργούν σαν αισθητήρες ανίχνευσης βιολογικών παραμέτρων λειτουργίας του οργανισμού. Οι συσκευές αυτές θα μπορούν να δρουν όποτε είναι απαραίτητο όπως γίνεται σήμερα με τους μικροαπινιδωτές.
Το διαδίκτυο θα δώσει την δυνατότητα στους γιατρούς να έχουν πρόσβαση σε έναν ενοποιημένο Ιατρικό φάκελο ασθενών, ανεξάρτητα που βρίσκονται ο ασθενής, ο γιατρός ή η μονάδα νοσηλείας. Τα οφέλη είναι αυτονόητα για όλους.
Με τη χρήση του διαδικτύου θα δοθεί λύση στο πρόβλημα της διαρκούς εκπαίδευσης των γιατρών. Η εκπαίδευση των φοιτητών ή των ειδικευομένων καθώς και των ειδικών γιατρών τα επόμενα χρόνια θα αρχίσει να διαφοροποιείται με την χρήση προηγμένων τεχνολογιών απεικόνισης στατικών και λειτουργικών δομών του ανθρώπινου οργανισμού σε φυσιολογικές ή παθολογικές συνθήκες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
