Ο ρόλος του αιματοεγκεφαλικού φραγμού
εις την παθογένειαν της πολλαπλής σκληρύνσεως
ΣΤΑΥΡΟΣ Ι. ΜΠΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ
Α' Νευρολογική Κλινική Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Περίληψις
Η πολλαπλή σκλήρυνσις εθεωρείτο επί πολλά έτη ως αινιγματική νόσος, αγνώστου αιτιοπαθογενετικού υποβάθρου. Τα τελευταία είκοσι έτη, δεδομένα προερχόμενα εκ της πειραματικής ερεύνης, ήτοι εκ του προτύπου της πειραματικής αλλεργικής εγκεφαλομυελίτιδος και εκ της υποτροπιαζούσης τοιαύτης, επέτρεψαν να διαλευκανθούν πολλαί πτυχαί αναφερόμεναι εις τους παθογενετικούς μηχανισμούς και τα επί μέρους στάδια αυτών. Κατεδείχθη ότι η νόσος αποτελεί συνεχή αυτοανοσοβιολογικήν αντίδρασιν, κατά την οποίαν έν εκ των αρχικών μορφολογικών φαινομένων είναι η περιαγγειακή κυτταρική αντίδρασις, υποδηλούσα διαταραχήν του αιματοεγκεφαλικού φραγμού και έξοδον εμμόρφων στοιχείων, χυμοκινών και κυττοκινών εις τον νευροπιληματικόν χώρον. Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός αποτελεί έν πλαστικόν και δυναμικόν σύστημα, το οποίον διαδραματίζει υπό φυσιολογικάς συνθήκας σημαντικόν ρόλον εις την διατήρησιν της ομοιοστάσεως εις τον χώρον του κεντρικού νευρικού συστήματος. Τόσον αι κλεισταί συνάψεις μεταξύ των ενδοθηλιακών κυττάρων και η βασική μεμβράνη επί της οποίας επικάθηνται ταύτα, όσον και αι δομικαί και διαμεμβρανικαί πρωτεΐναι, αι οποίαι πληρούν τον χώρον μεταξύ των κυτταρικών επιφανειών εις τας κλειστάς συνάψεις, συγκροτούν έν ουσιώδες δομικόν και λειτουργικόν υπόβαθρον, το οποίον ελέγχει και ρυθμίζει την διέλευσιν μοριακών παραγόντων εκ του αγγειακού αυλού προς τον νευροπιληματικόν χώρον, διά της αναπτύξεως πολλών επί μέρους μηχανισμών προσλήψεως και περαιτέρω προωθήσεως αυτών. Η δίοδος ενεργοποιημένων λεμφοκυττάρων εκ των κλειστών συνάψεων κατά τα αρχικά στάδια της πολλαπλής σκληρύνσεως αποτελεί πολυδιάστατον διεργασίαν, το αρχικόν στάδιον της οποίας συνίσταται εις την αλληλοεπίδρασιν μορίων προσφύσεως μεταξύ των ενδοθηλιακών κυττάρων των τριχοειδών και των ενεργοποιημένων λεμφοκυττάρων. Εις επόμενον στάδιον τα λεμφοκύτταρα διέρχονται της βασικής μεμβράνης τη βοηθεία των ιντεγρινών και των μεταλλοπρωτεασών, επερχομένης ούτω της πλήρους ρήξεως του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, η οποία έχει ως εύλογον αποτέλεσμα την ελευθέραν δίοδον τόσον αυτών όσον και των φλεγμονωδών πρωτεϊνών και την υπ'αυτών προσβολήν του ελύτρου της μυελίνης, το οποίον περιβάλλει τους νευράξονας. Η έγκαιρος αποκατάστασις του αιματο-εγκεφαλικού φραγμού είναι ουσιώδους σημασίας διά την αντιμετώπισιν της πολλαπλής σκληρύνσεως. Η χορήγησις στεροειδών και ιντερφερόνης β συμβάλλουν εις την αποκατάστασιν της ακεραιότητος των κλειστών συνάψεων και κατ'επέκτασιν ασκούν ευεργετικήν επίδρασιν κατά τα αρχικά στάδια της νόσου. Επιπροσθέτως παράγοντες αντιρροπούντες την οξειδωτικήν καταπόνησιν, ανταγωνισταί των σερινικών πρωτεασών, ανταγωνισταί των υποδοχέων των διεγειρόντων αμινοξέων, φλαβινοειδή, ως είναι αι ανθοκυανοσίδαι και τα προκυανιδολικά ολιγομερή, οι ανταγωνισταί της φωσφοδιεστεράσης τύπου IV, ιδίως δε οι νευροτρόφοι παράγοντες, ως είναι ο BDNF, δύνανται να ασκήσουν ευεργετικόν ρόλον διά της αποκαταστάσεως και σταθεροποιήσεως του αιματοεγκεφαλικού φραγμού και της αποτροπής της περαιτέρω εκθέσεως του περιαγγειακού χώρου εις τους κυτταρικούς και μοριακούς φλεγμονώδεις παράγοντας.

Λέξεις κλειδιά: Αιματοεγκεφαλικός φραγμός, πολλαπλή σκλήρυνσις, ηλεκτρονική μικροσκόπησις.

Πλήρες κείμενο